Şahidên Newroza 92’yan: Bi ruhê serhildanê em biherikin qadên Newrozê

MÊRDÎN - Şahidên Newroza Nisêbînê ya sala 1992’yan ku berxwedanê mohra xwe lê dabû ev bang kirin: “Em bi ruhê serhildanê biherikin qada Newrozê.” 
 
Newroz, cejna vejînê ya gelê kurd e û di sala 1992’yan de tevî êrişên dewletê jî hate pîrozkirin û mohra xwe li dîrokê da. Du roj beriya pîrozbahiya Newroza 21’ê Adara 1992’yan, Serokwezîrê demê Suleyman Demîrel got; “Her kes dikare Newrozê bi serbestî pîroz bike, bi şertê ku di nava qaîdeyên hiqûqê de tevbigerin û rê li ber tehrîkan veneke.” Lê belê Wezîrê Karên Hundir ê demê Îsmet Sezgîn bi daxuyaniya “Newroz qedexe ye, şewitandina lastîkan qedexe ye” da. Li ser vê yekê gelê kurd li Şirnex û Cizîrê û li Mêrdîn û Nisêbînê dakete qadan. Bi hezaran kesên dixwestin li Şirnex û Cizîrê Newrozê pîroz bikin, rastî êrişa polîsan hatin. Di gulebarana polîsan de nêzî sed kes hatin qetilkirin. Li Nisêbînê jî gel agirê Newrozê vêxist û pîrozbahî li dar xist. 
 
Piştî êrişên li Şirnex û Cizîrê, Suleyman Demîrel û Îsmet Sezgîn derketin pêşberî kamerayan û bi hinceta ku li Nisêbînê bûyer derneketibûn, spasiya xelkê wê kirin. Li ser vê daxuyaniyê, xelkê Nisêbînê ji ber daxuyaniyên Sezgîn di 22’yê adara 2992’yan de daket qadan û xwest dîsa agirê Newrozê vêxe û komkujiya hatiye kirin protesto bike. Bi hezaran kesên li ser Pira Şehîdan a li esr Rûbarê Çag Çagê kom bûn, ji hêla polîsan ve hatin dorpêçkirin. Bi hezaran kesên dixwestin dorpêç were rakirin, çalakiya rûniştinê li dar xistin û komkujî protesto kirin. Di vê navberê de polîsan di wesayîtên zirxî de gule li welatiyan reaşandin û bi panzeran dan ser gel. 
 
Li gorî daneyên fermî di encama êrişê de 16 û li gorî şahidan jî 21 kes hatin qetilkirin û zêdetirî 100 kes jî birîndar bûn. Cenazeyên du kesên jiyana xwe ji dest dayîn ketin Rûbarê Çag Çagê û cenaze li aliyê din ê sînor li bajarê Qamişlo yê Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê hatin dîtin. Piştî komkujiyê, bi sedan kes hatin girtin û binçavkirin, rastî îşkenceyê hatin û gelek jê ji ber birînên xwe seqet man. 
 
Şaredariya Nisêbînê ku di sala 2013’an de di bin rêveberiya Partiya Herêmên Demokratîk (DBP) de bû, ji bo bîranîna kesên di Newroza 1992’yan de jiyana xwe ji dest dayîn, li Qada Newrozê bîrdariyek çêkir. Piştî êrişên di sala 2015’an de li dijî daxwazên xwerêveberiyên cewherî hatin destpêkirin, di sala 2016’an de li şaredariyê qeyûm hat tayînkirin û îcraeta ewil a qeyûm jî bû rûxandina Bîrdariya Newrozê. Bi ser Newroza 1992’yan re 32 sal derbas bûn lê hêj jî Newroz bi coşeke mezin tê pîrozkirin. 
 
ŞAHIDAN NEWROZA DÎROKÎ VEGOTIN
 
Tevî ku qeyûm her sal qada Newrozê diguherîne jî, qada Newrozê tu caran vala nema. Îsal jî dê bi dirûşma “Rabe dema azadî û serkeftinê ye" were pîrozkirin. Kesên tev li Newroza 1992’yan a Nisêbînê bûbûn, şahidiya xwe vegotin û banga tevlibûna Newroza 2024’an kirin. 
 
BI PANZERAN ECIQANDIN, GEL LI BER XWE DA
 
Ji şahidên Newroza 1992’yan Mehmet Keyîk (50), got ku Newroza 1992’yan di dilê gel de birînên mezin vekir û hêj jî bandora xwe didomîne. Keyîk, wiha domand: “Xelkê Nisêbînê bi rastî jî bi coş û girseyeke mezin Newroza xwe pîroz kir. Tevahiya bajar tev li pîrozbahiyê bûbû. Dewletê tehemûla vê coşê nekir. Piştî ku tiştên li Cizîrê qewimîn hatin bihîstin, gel careke din kom bû. Li ser pirê dora me bi panzeran girtin. Me jî çalakiya rûniştinê li dar xist. Anons kirin û xwestin em belav bibin. Lê ciwanên wê demê û gel bi awayekî xurt bi destên hev girtin û me hev girt. Me hev berneda. Bi panzeran dan ser gel, mirov dieciqandin lê tevî vê yekê jî tu kesî paşdegav neavêt. Gel, li ber xwe da.” 
 
‘BI RUHÊ SERHILDANÊ BER BI NEWROZÊ VE’
 
Keyîk, bi bîr xist ku pîrozbahiya Newroza îsal a Nisêbînê dê di 19’ê adarê de bê lidarxistin û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Em li bendê ne ku xelkê Nisêbînê bi ruhê serhildanê, bi ruhê Newroza 92’yan, bi coşa wê demê xwedî li Newrozê derkeve. Divê tevahiya gelê me bi coşa wê demê dakeve kolanan. Li pêşiya me hilbijartinek heye û divê em bi germahiya Newrozê bikevin hilbijartinê. Hem gelê kurd hem jî gelê Nisêbînê her dem rastî komkujiyan hatiye lê her dem li ber xwe daye. Hema hema tu mal nema ne ku bedel neda bin, şehîdên wan enbin. Lewma xwedî li bedelên xwe û doza xwe derdikevin. Çawa ku xwedî li doza xwe derdikeve, dê bi heman awayî xwedî li Newrozê jî derkeve.” 
 
‘LI SER PIRÊ KOMKUJÎ KIRIN’
 
Nezîr Ozbey (62) jî da zanîn ku di sala 1992’yan de esnaf bû û dikana wî nêzî pira ku komkujî li ser hatibûn kirin bû. Ozbey, wiha qala wan rojan kir: “Tevahiya gel wê rojê li wir kom bûbû û xwestin Newroza hemû gelên bindest pîroz bikin. Li ser pirê komkujî kirin. Bi panzeran dan ser gel. Hinek kes ketin rûbarî û heta Qamişloyê çûn. Mirov di bin panzeran de hatin eciqandin. Digotin wê demê 16 mirovên me şehîd bûn. Serdemeke tarî bû lê heke em îro Newrozê wiha pîroz bikin, ev bi saya bedelên wê demê ye. Em bi saya xatira berxwedana Newroza 1992’yan îro li qadên Newrozê tên gel hev. Çiqas pirsgirêkan jî derxînin êdî gelê kurd xwe nas dike û dê paşvegav neavêje. Newroza her kesî pîroz be.” 
 
‘DÊ GEL XWEDÎ LI NEWROZÊ DERKEVE’
 
Ji şahidên Newrozê Sabgatullah Alper (59) jî têkildarî wê demê wiha got: “Mîna îro, wan rojan jî me Newroz weke roja berxwedanê didît. Em ê îsal jî Newrozê pîroz bikin. Daxwaza me ya ji xelkê Nisêbînê ew e ku Newroza îsal ji Newrozên berê pir bêhtir qelebalix û bicoştir pîroz bike. Divê coşa Newroza 92’yan hebe. Di wê baweriyê de me ku dê bi heman awayî be. Baweriya min a ji xelkê Nisêbînê tam e. Çiqas astengî derxistibin jî gel hîn bêhtir tev li bû, xwedî li Newroza xwe derket. Dê îsal jî xwedî lê derkeve.” 
 
MA / Ahmet Kanbal
 
 

Sernavên din

22/04/2024
14:31 Qeyûmê Kopê 165 milyon û 226 hezar û 845 tl deyn hişt
13:57 Bakirhan serdana ajansên JINNEWS û MA’yê kir
13:05 Berdevka DEM Partiyê: Em ê nexşerêya xwe bi rêya sêyemîn pêş bixin
13:04 Serokkomar Erdogan çû Bexdeyê
12:29 Walî 5 gundên Bagokê ji çûn û hatinê re qedexe kir
12:18 Rejîma Îranê 5 sal ceza li hunermendê kurd birî
12:01 Polîsan li Dêrsimê 5 û li Rihayê jî kesek binçav kirin
11:24 Ji bo Erdogan kolanên Hewlêrê bi alên tirk xemilandin
11:12 DFG: Salên 90'î bû destpêka serdemek nû
10:47 DEM Partî: Têkoşîna heqiwetê bênavber didome
10:28 Statûya Başûr di xetereyê de ye
10:07 Li Edeneyê qeza pêk hat: 3 kes mirin
09:53 Jinên êzidî dest bi xweparastinê dikin
09:51 Qeyûmê Geverê ji bo emniyet, pîrozbahî û şirînahiyê bi milyonan lîre xerc kiriye
09:15 Çalakiya girtiyan a bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan di roja 148'an de didome
09:01 181 roj in ji rojnameger Silêman Ehmed agahî nayên girtin
09:01 Prz. Demîr: Tecrîda li Îmraliyê dê bi têkoşîna hevpar ji holê rabe
09:01 Nivîskar Karacabey: Rika hunermendan desthilatê tîne xwarê
09:00 Rojnameger Karadaş: Dibe ku şer li Rojhilata Navîn ji kontrolê derkeve
09:00 ROJEVA 22’YÊ NÎSANA 2024’AN
08:28 Rojnameya Xwebûnê bi manşeta ‘Statû di xetereyê de ye’ derket
21/04/2024
23:43 Li Amedê mihrîcan didome
21:49 Li Erziromê qezaya trafîkê çêbû: Miriyek û 6 birîndar hene
20:05 Encamnameya Civata Giştî ya KNK'ê: Êdî dema yekitiyê ye
18:06 Nobeta Edaletê ya Emîne Şenyaşarê di roja 82’emîn de domiya
17:50 Amedspor alîgirên xwe xemgîn kir
16:54 KNK: Li dijî êrişan hewcehî bi helwesta seferberiyê heye
16:20 Astengdarê zihnî Gezer ê hedef hatibû nîşandan hate girtin
15:42 Li Turhalê bi pileya 4.1 erdhej çêbû
15:36 Di lijneya KNK’ê de bal kişandin ser ‘yekitiyê’
15:32 Maça ‘şampiyoniyê’ ya Amedsporê dest pê kir
15:19 Kenan Bakay piştî 30 salan hate berdan
15:11 ‘Kesekî astengdar çawa dibe rêveberê partiyê’
15:01 Çandar: Rêzê ji bo îradeya gel bigirin
14:04 Li Amedê beriya maçê coşa ‘şampiyontiyê’
14:03 Di êrişên Îsraîlê de zêdetirî 34 hezar kesan jiyana xwe ji dest dan
14:03 Meclisa Jinan a DEM Partiyê: Jinan erdnîgarî bi rengê morê xemiland
12:49 Beriya maça Amedspor-Igdirsporê 2 kes hatin binçavkirin
11:50 Rejîma Îranê 10 sal cezayê hefsê da mamosteya kurdî
11:36 Metîna bi dijwarî tê bombebarankirin
10:56 Tirkiye ji hêla enflasyona bilind ve li cîhanê di rêza 4’emîn de ye
10:36 Dr. Pashang: Di krîza Rojhilata Navîn de tenê rêyeke kurdan heye ew jî yekitî ye
10:14 Amedsporê ji ber ‘bilêtên sexte’ hişyarî da
10:07 Kovara Jînê di hejmarê nû de bal kişand ser mafên zarokan
10:06 Beriya serdana Erdogan li dijî Metînayê êrişeke nû hate destpêkirin
09:21 Albayrak ê AKPî li Xelfetiyê 460 milyon û 601 hezar TL deyn hişt û çû
09:20 Jin wê her roj ji bo Abdullah Ocalan nameyan ji CPT'yê re bişînin
09:05 180 roj in ji rojnameger Silêman Ehmed agahî nayên girtin
09:04 Çalakiya girtiyan a bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan didome
09:00 Mîrateya berxwedêran: Rojnamevaniya Kurd
09:00 Mîhrîcana Şanoyê ya Amedê: Em qedexeyan pûç dikin
09:00 ROJEVA 21'Ê NÎSANA 2024'AN
08:42 Li Fûara Pirtûkan a Îzmîrê bêtehemûliya li dijî ‘Kurdistanê’
08:41 Şaredariya Sûrê hedef hatibû girtin: Kesê hatiye binçavkirin astengdarê zîhnî ye
00:01 Tîma Jinan a Amedsporê hevrika xwe bi scora 3-1'an têk bir
20/04/2024
23:37 Li Baselê ji ciwanan panela 'azadiya Ocalan'
22:50 DEM Partî: Mîhadê siyaseta li ser ala û sirûdê derbas bûye
21:17 Hevşaredaran ji wezart û Dîwana Muhasebatê mufetîş xwestin
19:29 Ji endamê KNK'ê Ûzûn banga konferansa yekîtiya neteweyî
17:17 Şaxa OHD’a Stenbolê rêveberiya xwe ya nû diyar kir
16:54 Ji bo azadiya Abdullah Ocalan di çalakiyê de ne
16:54 Gelek rêxistinên pîşeyî serdana Emîne Şenyaşarê kirin
16:28 Li Geverê deynên ji qeyûm mane hatin daliqandin
16:20 Derbarê 15 girtiyan de lêpirsîna dîsiplînê hate destpêkirin
16:10 Der barê Şaredariya Sûrê de lêpirsîn hate destpêkirin
15:48 ÎHD'ê Ermenên windakirî bi bîr anî û got: Xwedî li mafên zanînê derkevin
15:42 Hate xwestin ku girtiyên nexweş Kaya û Guvel bên berdan
15:13 Ji bo bendava Cizîrê biryara ‘îstîmlaqkirina lezgîn’ a 255 parselan
15:02 Malbatên windakiriyan li 3 bajaran hatin bahev: Bila faîl bên darizandin
14:58 Civîna Dema Navberê ya KNK’ê dest pê kir
14:25 Mihrîcana Şanoyê ya Amedê: Gotubêja ‘Di şanoyê de dîroka guherînan’
14:02 Aqûbeta Keremoglû yê beriya 29 salan hate windakirin hate pirsîn
12:09 Şaredarê YRP’î bi micirkirina pêşiya avahiyê xwe dest bi kar kir
12:07 Li Colemêrgê hezaz çêbû: Pez di bin axê de man
11:32 Muslim: PKK hincet e, armanc Kerkuk û Silêmanî ne
10:36 Meleyê li zarok daye hate berdan
10:36 Bakirhan: Perspektîfa me ya serdema nû zelal e; em ê xwe birêxistin bikin, mezin bibin
10:22 Midûrê dibistanê yê 9 xwendekar tacîz kirine hate girtin
10:05 Wanî: Bi rêvebirina bajar a bi hev re em dikarin texrîbatên qeyûm ji holê rekin
09:34 Ne bikaranîna tiryakê pirtûka Ocalan sûc hat dîtin!
09:16 Rojnameger Silêman Ehmed 179 roj in di destê îstîxbarata PDK’ê de ye
09:15 Girtiyên siyasî bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan 146 roj in di çalakiyê de ne
09:13 ÎHD: Girtiyên nexweş ên li Girtîgeha Kurkçulerê 3 sal in nayên dermankirin
09:09 Nameyên girtiyê wekî hincet hatin nîşandan û berdana wê 11 mehan hat taloqkirin
09:07 Navnîşana 1'ê Gulanê Qada Taksîmê ye
09:06 Ji Demîrê banga 'têkoşîna hevpar': Werin em bi hev re deriyên Îmraliyê vekin
09:02 Gotibû 'wê meseleya avê çareser bikin', lê di hefteya ewil de ava bajêr birîn
09:00 ROJEVA 20'Ê NÎSANA 2024'AN
19/04/2024
22:16 Eleqeyeke zêde ji bo Mîhrîcana Şanoyê ya Şanoya Bajêr a Amedê
22:05 Ji DEM Partiyê bertek ji bo şandina mufetîşan
19:39 Şaredariya Serêkaniyê kargeha hilberînê vekir
19:37 Rapora Girtîgehên Anatolyaya NavîN. Herî kêm 42 girtiyan jiyana xwe ji dest daye
16:59 Halîse Aksoy ji girtîgehê derket: Dil û hişê min li ser girtîgehê ye
16:45 Nobeta Edaletê ya Emîne Şenyaşarê di roja 80’yan de ye
16:38 Di doza êrişê ya Dedeogûllari de cezayên kêm dan bersûcan
16:32 8 kesên binçavkirî hatin berdan
16:31 Di Mîhrîcana Şanoyê ya Amedê de ‘Şanoya Başûr’ hat nirxandin
15:52 DEM Partiyê girtina Huda Kayayê bir rojeva Meclisê
15:47 Banga ‘bila girtîgehên bi ewlekariya bilind bên girtin’ hate kirin
15:25 Giliyê Tanjû Ozcan kirin