Dr. Polat: Divê li ber vîrusa ‘Sorika Meymûnan’ tevdîr bên girtin

  • rojane
  • 10:08 23 Tebax 2024
  • |
img
STENBOL - Dixtor Cegerxwîn Polat diyar kir ku cureyên belavbûna vîrusa “Sorika Meymûnan” pirr in û xwest di cihên wek wesayîtên komguhêz de maske werin bikaranîn û pêşîlêgirtinên vê nexweşiyê yên ku divê Tirkiyeyê bike rêz kir.
 
Nexweşiya “sorika meymûnan” li tevahiya dinyayê wek vîrûsa “Mpox” tê zanîn û bi lez belav dibe, ev jî fikarê zêdetir dike. Hat diyarkirin ku li Komara Demokratîk a Kongoyê ji serê salê ve heta niha 16 hezar û 700 bûyer hatin tesbîtkirin û zêdeyî 570 kesan jiyana xwe ji dest dan. Piştî ku nexweşî herî dawî li Tayland, Fîlîpîn û Swêdê hat dîtin, Rêxistina Tenduristiyê ya Cîhanê (WHO) di 15ê Tebaxê de ji ber belavbûna vîrusê li Afrîkayê berdewam dike "rewşa awarte ya cîhanî" ragihand. Li Tirkiyeyê îdiayên ku li Sakaryayê welatiyekî Senegalî bi gumana vîrusê ketiye karantînayê ji aliyê Wezareta Tenduristiyê ve hat derewandin. 
 
 
Endamê Komîsyona Mafên Mirovan a Odeya Tabîban a Stenbolê Dr. Cegerxwîn Polat têkildarî derketina meymûna sorikan, sedema wê û ev nexweşîn bi çi awayî digihîje mirovan û tevdîran axivî. 
 
‘VÎRUS JI HEYWANÊN DIRANTÛJ BELAV DIBE’ 
 
Polat diyar kir ku ji ber ku di lêkolîneke di sala 1958’an de li koloniyên meymûnan hat kirin de navê vîrusê "Sorika Meymûnan" hatiye dîtin û destnîşan kir ku ev vîrus ji heywana (zoonotîk) peyda dibe. Polat anî ziman ku vîrus bi rêya gezkirina heywanên dirantûj derbasî mirovan dibe û diyar kir ku sedema vegirtina vê nexweşiyê ne bi rêya xwarinê ye. 
 
‘LI TIRKIYEYÊ 12 WEQA HATIN RAGIHANDIN’ 
 
Polat da zanîn ku ev nexweşî ji sala 2022'an û vir ve di rojeva cîhanê de ye, lê ji ber belavbûna wê ya dawî rewşa awarte ya tenduristiyê hatiye ragihandin û diyar kir ku di vê heyamê de li Tirkiyeyê 12 weqa hatine ragihandin. Polat diyar kir ku ev bûyer di qeydên Rêxistina Tenduristiyê ya Cîhanê (WHO) de jî hatine tomarkirin û got: "Varyanta wê demê zêde belav nebû û bûyer kêm bû."
 
‘WHO XETEREYÊ DÎT’ 
 
Polat der barê sedema ku vîrus dîsa derkete pêş de wiha got: "Wê demê 'Mpox klade 12' berpirsyar bû, niha em hîn bûn ku varyanta 'klade 1A' bi nexweşiyek nû û pêvajoyek nû dijî û dibe sedema enfeksiyonê. WHO jixwe derketinên nexweşiyên wiha dişopîne. Der barê awayên belavbûna wê de tespîtan dike. Gava ku ev yek li welat û parzemînên din dest pê kir û rêjeya mirinê di bûyerên ku bi taybetî li Komara Demokratîk a Kongoyê hatine ragihandin ji sedî 10 derbas kir, rewşa awarte ya tenduristiya giştî hate ragihandin û ji nû ve ket rojeva me."
 
 
 
NÎŞANEYÊN VÎRUSÊ 
 
Polat anî ziman ku nîşaneyên vê nexweşiyê mîna her yek ji enfeksiyona zekemê bi sicirandina laşê mirov a zêde dest pê dike û diyar kir ku di laş de ji 2 rojan heta 9 rojan heyama înkubasyonê heye, lê ev yek dikare heta 21 rojan jî dirêj bibe. Polat wiha got: “Bi nîşaneyên wekî serêşî, bêhalî, gêjbûn û vereşînê çêdibe. Ev tişt di nexweşînên enfeksiyonên grîbal de jî têne dîtin. Ji ber vê yekê, hûn nekarin bi rastî zanibin ku ew nexweşiyek virusê Mpoxê ye, rojek berî ku nexweşî xuya bibe an piştî ku nexweşî xuya bibe. Ev nezelalî bi rastî bingehek ji bo belavbûnê diafirîne. Ji ber vê yekê, pêdivî bi vê yekê heye ku hin tedbîrên gelemperî bêne girtin. Dûv re, nexweşiyek mîna sincirandina laş, xirabûna rewşa giştî û di rojên pêş de, qalik radibe ku em jê re dibêjin makulopapular têne dîtin. Di rabûna wan qalikan de şilavî jî hene. A rast ew şilavên bi vîrusê ne, ji ber vê yekê ji bo belavbûnê rabûna wan qalikan belav dibe.” 
 
ÇAWA BELAV DIBE?
 
Polat bal kişand ser vê yekê ku vîrus wekî Coronavirus (Kovîd) enfeksiyonek belav dibe ye û destnîşan kir ku awayê veguheztina nexweşiyê nemaze bi rêya dan û standina hilmê û gelek cureyên ku belavî hinek kesên din bibe hene. Polat da zanîn ku nexweşî bi rêya cil û bergên hevpar, hawîrdorên tuwaletê yên ku li gorî rêgezên paqijiyê tevnagerin, têkiliya zayendî, pêwendiya nêzîk a rêyên nefese, maçkirin, û têkiliya laşî belavî mirovan dibe. 
 
Polat destnîşan kir ku heke ev nexweşiya sorika meymûnan bi Kovîdê re miqayese bikin Kovîd bêtir bi rêya danûstandina bêhnê belav dibû û wiha got: “Lê ji bo sorika meymûnan hin rêyên din ên belavbûnê hene. Lê bi qasî kovîdê zû belav nabe. Lê ji ber ku rêyên belavbûna wê zêde ne, rêxistina tenduristiyê ya cîhanê jî bifikar nêzî nexweşiyê dibe. Lewma hewceyî bi ragihandina rewşa awarte dît.” 
 
DERZIYA SORIKA DIPARÊZE 
 
Polat anî ziman ku kesên beriya salên 1980'î ji dayik bûne derziya sorika li wan hatiye xistin û parastina wê ji sedî 85 e û wiha got: "A rast derziya ji bo sorika meymûnan heye. Di vî warî de, em ji Covidê bi avantajtir in. Li ser vê yekê di sala 2019’an de ji hêla Amerîka ve derziyek hatiye lipêşxistin heye. Bi du dozên ku mehek bikeve navberê ji vê nexweşiyê parastin dibe. Parastina bi derziyê asta wê bilind e, ji sedî 90 baş dike.” 
 
‘DIVÊ TEVDÎR BÊN GIRTIN’ 
 
Polat bal kişand ser tevdîrên li Tirkiyeyê li dijî vê nexweşiyê bên girtin û xwest li her cihî tevdîr werin girtin da ku rê li ber bîlanço û encamek giran veneke. 
 
 

Sernavên din

24/09/2024
14:01 Îfadeya rojnamevan Rabîa Onver nehat girtin
13:55 Bakirhan: Em ê bênavber bixebitin û yekitiya xwe ava bikin
13:50 AYM’ê der barê Dîlan Şahîn de biryara ‘binpêkirinê’ da
13:32 Polîsan bi ser avahiya Kooperatîfa Ankayê de jî girtin: Hejmara binçavkiriyan zêde bû
12:48 Gergerlîoglû ji eywana danişînê hate derxsistin
12:14 Serdegirtina MED-DER’ê hat şermezarkirin: Em ê ji bo zimanê xwe li ber xwe bidin
12:00 Bombarana Îsraîlê ya li ser Lubnanê didome: Nêzî 500 kesî mirin
11:50 Danişîna doza rojnameger Kaya hate taloqkirin
11:41 Li Payîz Pirtûka bi ser de girtin 409 pirtûk û 144 kovar hatin desteserkirin
11:34 Parêzerên Abdullah Ocalan ji bo hevdîtinê serlêdan kirin
11:28 Kedkar: Em dixwazin di mercên însanî de bijîn
10:55 ‘Polîtîkaya malbata pîroz ji zilam re qada tundiyê ava dike’
10:37 Li Stenbol û Mêrdînê serdegirtinên malan: Gelek kes hatin binçavkirin
10:36 Wezareta Dadê ji lêpirsîna Taybet Înan bêagah e!
10:18 Serdegirtina MED-DER’ê dê were protestokirin
10:13 Bi ser MED-DER’ê de girtin: Perwerdekar hatin binçavkirin û pirtûk hatin desteserkirin
10:09 Li Manîsayê cînayeta jinan
09:03 Ferît Şenyaşar: Erdogan daxwaza ji bo hevdîtinê red kir
09:02 Kakaee yê ji bo Îmraliyê serlêdan kir: Divê ji bo 'mafê hêviyê' qanûn bên sererastkirin
09:01 Şaredariya Gundikêmelê ji bo pêşî li qedandina sewalkariyê bigire şivan û gavan girtin
09:00 ROJEVA 24'Ê ÎLONA 2024'AN
08:54 Li Lubnanê bilanço giran dibe: 492 kes mirin
08:23 Meteorolojiyê 9 bajar ji ber barîna zêde hişyar kir
08:06 Polîsan bi ser avahiya MED-DER'ê û Payîz Pirtûkê de girtin
23/09/2024
21:41 Eker piştî 31 salan ji girtîgehê derket
21:38 'Qesrên edaletê wekî buroyên AKP'ê kar dikin'
17:01 Bakirhan: Apê Mûsa gelek tişt hînî me kirin
16:34 Emîne Şenyaşar ji ber rewşa xwe ya tenduristiyê navber da çalakiya xwe
16:15 Bi girseyî serdana şîna Orûç hat kirin
15:36 Di bin çavan de mûameleya xerab
15:33 Ûçar: Divê li dijî tecrîdê têkoşîna civakî bê kirin
15:32 Şaredariya Depê nivîsên hişyariyê yên hatine jêbirin ji nû ve nivîsand
15:23 Derket holê ku xebatên madenê yên li Hesendînê neqanûnî ne
15:13 Îsraîlê dîsa êrişî Lubnanê kir: Nêzî 100 kes hatin kuştin û bi sedan kes birîndar bûn
15:02 Projeyên Wezareta Hawîrdor û Bajarvaniyê asteng kirine vegotin
14:48 Şaredariya Wanê ‘Xwaringeha Gel’ vekir
14:47 Di çalakiya ‘Deng bide azadiyê’ de bang li saziyên navnetewî hate kirin
13:52 ATK: Nehat tespîtkirin ku şopa diranên ser milê Enes Guran a kî ye
13:51 Rojnamevan Onver ‘bi belavkirina agahiyên xelet’ hate sûcdarkirin
13:27 Wezîrê Dadê: Di lêpirsîna Narînê de xisûsên ku li raya giştî nehatine belavkirin hene
13:08 Di doza tecawizê ya cemaetê de biryar hat dayîn
12:40 ‘Em ê li dijî polîtîkayên necezakirinê têkoşîna xwe bidomînin’
12:07 Qeymeqamiyê navê ‘Rindêxan’ red kir: Zimanê biyanî ye!
11:35 Wezareta Karên Navxweyî ji bo Zarokistanê mufetîşan wezîfedar kir
11:25 Hevşaredaran piştgirî da welatiyên li dijî madenê li ber xwe didin
11:24 Kesê tê payîn ku xwe kuştiye, jiyana xwe ji dest da
11:15 Li Wanê lêhî: bendên avê yên DSI’yê ne li gorî standartan in
11:14 Dermankirina Pexşan Ezîzî tê astengkirin
11:02 Ji bo ‘mafê hêviyê’ yê Abdullah Ocalan bang: Prosedura binpêkirinê bidin destpêkirin
10:44 Li hemberî zarokekê tacîza zayendî pêk hat
10:43 Ji mirina biguman a girtîgehê re biryara ‘neşopandinê’
10:38 Li Horasanê bi pileya 5.2 erdhej çêbû
10:36 Li Bûrsayê balafira perwerdehiyê ket: 2 pîlot mirin
09:03 Îdianameya rêxistina sûc: Polîs kuryetî kir
09:02 Li MED-DER’ê serlêdanên kursan didomin
09:02 Berdevka Meclisa Jinan a DEM Partiyê: Rêxistinbûn xweparastin e
09:00 ROJEVA 23'YÊ ÎLONA 2024'AN
07:45 Xwebûn bi manşeta ‘Rêxistinbûyîna gel ferz e’ derket
22/09/2024
23:55 Hevserokên nû yên PYD’ê hatin hilbijartin
23:49 Orûç ê wek nexweş ji girtîgehê derketiye, jiyana xwe ji dest da
23:25 Xelatên Apê Mûsa hatin dayîn: Zext jî têkoşîn jî didomin
21:01 Beşar Esad efûya giştî îlan kir
19:56 Îsraîl careke din êrişî dibistanê kir: 7 kes mirin
17:39 Komxebata Jineolojiyê bi dawî bû: Hêviya me ya cîhanekî nû heye
17:21 Endamê Koma Aştiyê Aktaş bi ser gora xwe hate bîranîn
16:24 Emîne Şenyaşar: Heta edalet pêk tê ez ê li vir bim
16:20 Li Amedê baran û gijlokê jiyana bajar felc kir
15:37 Li Aydinê 7 kes hatin binçavkirin
14:34 Di dema kontrolkirina nasnameyê de polîsan gule reşandin
13:53 Rojnameger Seyît Evran hat bibîranîn
13:40 Li DYA’yê êriş: 4 kes mirin, 21 kes birîndar bûn
13:39 Komxebata Jineolojiyê bi rûniştinan didome
12:47 Li Depê bêtehemûliya li dijî nivîsên hişyariyê yên bi kurdî
12:44 Amedsporê serlêdana sûc kir
12:27 Di pevçûnê de leşkerek hate kuştin
12:27 Kongreya PYD’ê di roja 2’yemîn de didome
11:18 Pevçûnên di navbera Îsraîl û Hîzbullahê de dijwar bûn
10:36 Kana mermeran koçberiyê li şêniyên Dibegûliyê ferz dike
10:18 Li Xorasanê di madena komirê de teqîn çêbû: Gelek kes mirin
10:04 Hejmara nû ya kovara Jinê derket
09:57 Gunay Kubîlay li dijî kelemçeyê derket û neçû nexweşxaneyê
09:55 Ji bo gelek bajaran hişyariya barîna zêde hate kirin
09:41 Girtiyê lêgerîna nava dev red kirî nayê tedawîkirin
09:14 Ji ber nameya ‘fikaredar’ a nehatiye teslîmkirin lêpirsîn dan destpêkirin
09:04 Banga ji bo mîtînga 13'ê Cotmehê: Daxwaza ji bo azadiya Ocalan mafê me yê herî rewa ye
09:01 Girtiyê ku nexweşîna wî dereng hat tespîtkirin bi mirinê re rû bi rû ye!
09:00 Nexweşxaneyê xwest ATK der barê girtiyê di nava ciyan de biryarê bide
09:00 ROJEVA 22’YÊ ÎLONA 2024’AN
08:50 Di Turnuvaya Gulistan Dokuyê de maçên nîvefînalê hatin lîstin
00:44 Ciwanên li Şirnexê di çalakiyan de civiyan
21/09/2024
21:32 'Hûn nikarin Çapemeniya Azad bêdeng bikin’
20:12 Rojnamevan Aykol: Min alayê ji Apê Mûsa girtiye
20:02 Ji bo Rabîa Onverê daxuyanî: Rabîayê ew li ser sûc girtine
19:11 Çalakiya Emîne Şenyaşarê di roja 31’emîn de ye
17:34 Ciwanan kolanê Cizîrê paqij kirin
16:50 MSD: Aştiya rast bi dawî anîna dagirkeriyê mimkûn e
16:43 Hevserokên PYD’ê: Çareserî bi azadkirina xakên dagirkirî pêkan e
16:37 Festîvala Çand û Hunerê ya Navneteweyî ya Kurd: Em tecrîdê û dagirkeriyê rakin
16:17 Birûskê li welatiyên ku çûn giya kom dikirin da: 2 jê giran 5 kes birîndar bûn
16:12 ‘Nûçeya Rabîayê dewlet aciz kir’