Koçkirina ji herêmên erdhejê didome

img
AMED - Ji Komeleya Şopandin û Lêkolînê ya Koçberiyê ya Mezopotamyayê Veysel Moray diyar kir ku koçberiya li bajarên ji erdhejê bandor bûne berdewam dike û got ku divê rêxistinên sivîl li dijî vê rewşê polîtîkayên çareseriyê hilberînin.
 
Li gorî hejmarên fermî, di erdhejên 6'ê Sibata sala borî de ku navenda wan Mereş bû, 50 hezar û 783 kesan jiyana xwe ji dest da û bi milyonan kes neçar man koç bikin. Li gorî daneyên Navenda Şopandin û Lêkolînê ya Polîtîkayên Koçberiyê, di hefteya ewil a erdhejê de 2,2 milyon kes ji herêma xwe derketine û ev yek di 1'ê Adara 2023'yan de gihaştiye 3 milyon û 300 hezarî. Rêveberê Komeleya Şopandin û Lêkolînê ya Koçberiyê ya Mezopotamyayê Veysel Moray diyar kir ku desthilat erdhejê ji xwe re veguherandiye firsendekê û hewl daye demografyaya bajaran biguherîne.
 
POLÎTÎKAYA KOÇKIRINÊ
 
Moray diyar kir ku li ser navê Platforma Şopandin û Lêkolîna Koçberiyê ya di erdhejê de li qadan koçberiyê dişopandin û got: “Gelên Amedê birînên xwe derman kirin, bi lez bertek nîşan dan û bi lez torên hevgirtinê ava kirin. Ev yek li cihên din ne pêkan bû. Hefteya yekem a meha Adarê em çûn herêmên erdhejê û me dît ku berpirsyar nikarin çareseriya pêwîst peyda bikin. Em her ku diçûn torên dildar birînên mexdûrên erdhejê dicebirandin. Em li qadê bûn şahid ku polîtîkaya koçberkirinê hat meşandin. Me ev yek bi hevdîtinan teşhîs kir. Piştî erdhejê bi rojan guhnedêrî hat kirin û wêraniya li gundên Kurdên elewî ji nedîtî ve hat. Mirov nikaribû betaniyekê jî bi dest bixe. Ev jî pratîka vederkirinê bû."
 
‘XWESTIN DEMOGRAFIYA BAJÊR BIGUHERÎNIN'
 
Moray bal kişand ku polîtîkayên koçberiyê yên mîna salên 90’î li herêma Kurdistanê hatin jiyîn û got: “Rewşa guhertina demografiya erdnîgariyê pêş ketiye. Aqilê dewletê hewl da ku krîza li wir veguherîne firsendekê. Me ev polîtîka bi otobusên ku wan ew anîn herêmên erdhejê, dît ku digotin 'kî bixwaze biçe Stenbolê dikare li vê otobusê yên bixwazin biçin Antalyayê jî dikarin li vê otobusê siwar bibin.' Yanî berê wan didan metrepolên ku bîra wan bimehîne. Me ev yek di salên 90'î de di dema şewitandina gundan û valakirina wan de dît. Bi taybetî yên ku çûn wir, rastî polîtîkayên asîmlasyonê û çewisnadinê hatin. Bi otobusan veguhastina mirovan ber bi metrepolan, nîşaneyeke eşkere ye ku dixwazin demografiya wir biguherînin." 
 
Moray got: “Bi taybetî li herêmên kurdên elewî (Mereş, Semsûr, Meletî) dixwestin bê vîze mirovan bişînin Ewropayê." 
 
Moray bi bîr xist ku polîtîkayên koçberiyê yên li Kurdistanê xwe disipêrên Plana Şark Islahatê û got ku lê desthilatê ji wê rojê heya niha lnikaribûye wê guhertina li gor dilê xwe bike. 
 
‘AMED BI POLÎTÎKBÛNA XWE BERSIV DA'
 
Moray bal kişand ser bangewaziyên koçberiyê yên li Amedê hatin kirin û wiha domand: “Amed bi taybet ji ber nasnameya xwe ya siyasî û pozîsyona xwe ya rêbertiyê din dihat xwestin ku were valakirin. Navê wê çi dibe bila bibe, reflekseke ku ji vir derkeve wê li hemû bajar û metropolên din ên Tirkiyeyê deng vede. Ji ber vê, ji bo wan valakirina Amedê gelekî girîng e. Di salên 90'î de gund hatin şewitandin, sewal hatin kuştin, mirov hatin qetilkirin, kuştinên kiryar nediyar û hwd. rû dan. Xwestin heya ji destê wan bê herêmê vala bikin. 
 
Lê çanda hevgirtinê ya li vir, têgihiştina hevtemamkirinê, dema ji gundan ber bi bajaran ve hat jî neguherî. Polîtîkbûyîna wan ji wir tê. Ji bo amediyan bang kirin ku biçin Antalyayê. Banga saziyan a wê demê jî, ji ber vê xemê bû. Lê Amedê li vir bi lez û bez birîna xwe cebirand. Xwegihand gundên nedihatin naskirin û piştevaniyeke pir baş da der."
 
‘DIXWAZIN HERÊMÊ JI KURDAN XALÎ BIKIN'
 
Moray destnîşan kir ku koçberî hê jî berdewam dike û wiha dawî li axaftina xwe anî: “Me daneyên mehên borî eşkere kirin; mehane nêzî 6 hezar kes koç dikin. Ji sedî 90'ê van koçberan kurd in. Her çiqas vê siyasetê şekl û rêbaza xwe guhertibe jî, heman siyaset e; xalîkirina kurdan ji herêmê, dûrxistina kurdan ji herêma kurdan. Lê wekî çareserî divê em zanibin pêdiviya vê axê bi me heye û heya ji destê me bê divê em çanda piştevaniyê bidin der, û ciwantiyeke kurd a li ser esasên feraseta kolektîf biafirînin. 
 
DIVÊ EM XWEDÎ LI DÎROKA XWE DERKEVIN'
 
Ji bo ku em ji dîroka xwe, çanda xwe ya ku me dike me dûr nekeivn, divê em ji bo hebûna xwe li ber xwe bidin. Divê hevalên me yên li vir jî rê û rêbazekê bibînin ku heta ku ji destê wan tê li vir bimînin. Rêxistinên sivîl dikarin pêşengiyê bikin. Her wiha li vî bajarî sepandina polîtîkayên qeyûmtiyê jî polîtîkayên kilberkirinê ne." 
 
MA / Eylem Akdag

Sernavên din

14/03/2024
21:37 Şenyaşar: Ger di danişîna sibê de biryareke adil neyê dayîn dê çalakiya me bidome
21:23 Girtiyê ku 15 roj berê hatibû berdan jiyana xwe ji dest da
21:15 Li Şirnexê 6 kes hatin berdan
19:30 Kesê êrişî wesayîta DEM Partiyê kir hat berdan
19:17 Li Dêrazorê 3 jinên kuvark berhev dikirin hatin qetilkirin
19:13 Bayindir: Em ê mohra xwe li azadiyê bidin
16:57 Uçar: Her ku jin azad dibe îktîdar dê winda bike
16:52 4 saziyan bang kir: Daxwazên girtiyan qebûl bikin
15:26 Kedkarên tenduristiyê di Cejna Tipê de ‘Meşa Spî’ li dar xistin
15:14 Girtiyê nexweş Narhanci piştî 30 salan hate berdan
15:06 ÎHD: Divê Prz. Ronahî Çîftçî demildest were berdan
14:45 Berdan Ozturk: Dê di hilbijartinê de bersiva derewîn û talankeran bê dayîn
14:39 Li Konyayê balafira perwerdê ya leşkerî ket
14:18 PE’yê ‘Qanûna Azadiya Çapemeniyê’ erê kir
14:01 Fîdan, Guler û Kalin ji bo operasyona derveyî sînor çûn Bexdayê
13:41 Di serdegirtina qawîşan de sepana ‘rabe-rûnê’ li girtiyan hat ferzkirin
13:32 Kişanak: Namzetên cêwî her ku sozên didan bêhtir xwe dihetikînin
13:20 'Girtiyên di greva birçîbûnê de dixin hucreyan’
13:11 Beyoglû yê AKP’î îcar jî kurê xwe girt şaredariyê
12:53 Li Depê kelecana Newrozê: Em ji bo qîrkirina azadiyê bang dikin
12:50 Di doza ‘akademiyê’ ya rojnameger û siyasetmedaran de li şahidê nepen hat guhdarîkirin
12:12 Ji bo Abdullah Ocalan ê 36 meh in agahî jê nayên girtin serlêdaneke nû
11:45 Ji Weşanxaneya Aramê 2 pirtûkên nû
11:30 Li GOP’ê agirê Newrozê hat vêxistin
11:25 Ferzkirina sepana derxistina solê ya ji bo Demîrtaş hat betalkirin
11:00 Cînayetên Hîzbûlkontrayê: Bila kes li bendê nebe ku em ji bîr bikin
10:37 Waliyê Şirnexê ji bo propagandaya AKP'ê dest bi belavkirina alavên malan kir
10:34 Kocaelî ji Newrozê re amade ye
10:00 Biryara îstîmlaqkirinê ya li Akbelenê hate betalkirin
09:56 Çalakiya ajokarên TIR’an di roja 6’emîn de berdewam dike
09:55 Li Erziromê dayikek û keça wê hatin qetilkirin
09:53 TJA kampanyaya xwe vediguhêze Newrozê
09:53 Ji bo hilbijêrên bitevger sepana kareqodê
09:29 142 roj in ji rojnameger Silêman Ehmed agahî nayên girtin
09:28 Greva birçîbûnê di roja 109'an de didome
09:27 Lehengên bi azweriya azadiyê bûne Newroz
09:19 Banga ji bo Newroza Stenbolê: Em bersiva Dehaqan bidin
09:07 Wê di Newroza Wanê de bibêjin 'ji Ocalan re azadî'
09:07 Bajarên Egeyê dê govenda Newrozê bigerînin
09:06 Namzetê hevşaredariyê yê Mêrdînîkê: Em ê tiştên ku AKP'ê di 20 salan de nekir, di 5 salan de bikin
09:04 Bang li hilbijêrên livdar kir: Nebêjin 'ez neçim ser sindoqê jî dibe'
09:03 Şahidên Newroza dîrokî ya Cizîrê: Berxwedana wê rojê bû ronahiya roja me
09:01 Rojnameger Germiyanî: 161 gund hatin valakirin û amadekariya êrişa li dijî Garê tê kirin
09:00 ROJEVA 14'Ê ADARA 2024'AN
08:39 Li Kayseriyê bi çekan êrişî wesayîta DEM Partiyê hate kirin
13/03/2024
22:15 Li Qesrikê şivanê pêl mayinê kir bi giranî birîndar bû
22:11 OHD'ê serdana Emîne Şenyaşarê kir
18:15 Namzetên DEM Partiyê yên Sêrtê tax bi tax digerin
18:01 Tîma parastinê ya Erdogan qeza kir: Polîsek mir
17:59 Li Şirnexê cismek teqiya: Zarokek jiyana xwe ji dest da
16:55 Dayik bi pêşmalkên ‘tecrîd sûcê li dijî mirovahiyê ye’ çûn serdana esnafan
16:54 Ji Nobetên Edaletê peyama biryardariyê: Heta encam bigirin dê nobet bidome
16:50 Şenyaşar îro jî li pêşiya Wezareta Dadê daxwaza edaletê kir
16:33 Jinan piştgirî dan rojnamegerên rastî êrişê hatin
16:23 Li Şirnexê starta Newrozê dê bê dayîn
16:08 Egîtîm Sen: Dibistanên li Wanê ji ber mitînga Erdogan bi awayekî fiîlî tên girtin
15:58 ÎHD’ê dê ‘Konferansa Çareseriya Meseleya Kurd û Aştiyê’ li dar bixe
15:57 Dadgehê di doza Kazanhan de tu daxwaz qebûl nekirin
15:45 Li Silopiyayê ji bo zarokan parqeke nû hat çêkirin
15:36 Demîrtaş ji ber ferzkirina lêgerînê derneket hevdîtinê
15:15 Leyla Zana dê tev li Newroza Amedê bibe
14:51 5 fezlekeyên din ên ‘parêzbendiyê’ ji Meclisê re hatin şandin
14:39 Ji bo tevlibûna Newroza Mêrsînê bang hate kirin
14:38 Li Wanê biryar hat dayîn ku afîşên Erdogan ên li ser bîllboardan bên rakirin
14:06 Eceleya qeyûmê Wanê heye: 600 hezar mîtroçargoşe erd da ber firotinê
13:50 Bayindir: Em ê Farqînê ji qeyûman rizgar bikin | HATE NÛKIRIN
12:20 Kampanyaya namzetê Mêrdînîkê yê AKP’ê bi karkeran dan kirin
12:13 Li Şirnexê xwendekar bi darê zorê birin mitînga AKP’ê
11:45 Nobeta Edaletê di roja 100’emîn de ye: Em ê dest ji azadiyê bernedin
11:40 Namzetên Geverê: Em ê di 31’ê Adarê de qeyûman bişînin
11:26 Konseya Ewropayê dê dosyayên Demîrtaş û Kavala binirxîne
10:39 Dirûnkar ji bo gihandina kiras û fîstanên Newrozê bênavber dixebitin
10:38 Ji salên 90’î heta niha manşetên Newrozan
10:35 Rojnameger Karakaş: Girtî di daxwaza ‘azadiyê’ de bibiryar in
10:02 Ji bo mitînga Erdogan bi dehan otobûsan welatî li Şirnexê tên veguhestin
10:01 Qeyûm ji bo danasîn û reklamê 44 milyon û 815 TL xerc kir
09:48 Ayas ê girtî: Em ê berxwedanê geş bikin
09:33 Serokê EHP’ê Em ê meşaleya agirê Newrozê bi hev re pêxin
09:31 Greva birçîbûnê di roja 108'an de didome
09:29 141 roj in ji rojnameger Silêman Ehmed agahî nayên girtin
09:00 Eşîra Cafiranê dê piştgiriyê bide DEM Partiyê
09:00 Ji DEM Partiyê banga ji bo dengdêrên livdar: Dengek dê hîleyan xera bike
09:00 Namzeta herî ciwan a DEM Partiyê: Em ji bo çareseriyê tên
09:00 Dayika Ebû Muslum Dogan: Divê tecrîd bê rakirin
09:00 ROJEVA 13'Ê ADARA 2024'AN
12/03/2024
22:10 Li Kadikoyê gelek kesên belavok belav dikirin hatin binçavkirin
21:29 Navnîşana ajansa me hat astengkirin
18:03 Eleqeyeke zêde ji bo namzetên DEM Partiyê
17:06 Tê gotin ku Wargeha KYK’ê ya Dihê dê ji bo hilbijêrên veguhastî bê valakirin
17:04 Bîranîna Komkujiya Gaziyê: Bila berpirsyar bên cezakirin
16:54 Halîl Şek ê piştî 30 salan hate berdan: Em ê tekoşîna xwe bidomînin
16:44 Çalakiya Nobeta Edaletê ya bi daxwaza 'azadiyê' didome
16:17 Rêxistinên hiqûqê: Pereşandina ji bo girtiyan sûc nîne
15:58 Li Milazgirê coşa gel: Her dengê didin AKP’ê ji tifaqa JÎTEM’ê re diçe
15:38 Hevserokên Giştî yên DBP’ê li Êlihê ne: Em bi ruhê seferberiyê dixebitin
15:35 Ji bo Newroza Êlihê bang tevlibûnê hate kirin
15:06 Cîgirê midûr 3 xwendekar tacîz kir
14:57 Hatîmogûllari ji Erdogan ê digot ‘heqîqetê biqîrin’ re got: Kurdistan û tecrîd heqîqet in
14:17 Însîyatîfa 78’an banga hevrûbûna bi darbeya 12’ê Adarê kir
14:10 Ji bo Newroza Depê bang hate kirin