Îlhan ê ku piştî 30 salan ji girtîgehê derket: Tişta ku mirovî li ser pêyan digire rêhevaltiya rasteqîne

  • rojane
  • 09:02 1 Hezîran 2024
  • |
ŞIRNEX - Girtiyê nexweş Şehmûz Îlhan ê ku di 18 saliya xwe de cezayê muebetê lê hat birîn û 30 sal şûnde tehlîye bû got: "Lingê min gelê min bû û milê min jî hevalên min bûn. Di girtîgehê de tişta ku mirovî li ser pêyan digire rêhevaltiya rasteqîn e." 
 
Li Kurdistanê di salên 1990'î de di encama polîtîkayên dewletê yê şer de bi hezaran ciwan, siyasetmedar û jinên kurd hatin girtin û gelek ji wan jî ji aliyê hêzên tarî ve hatin windakirin. Kesên ku dihatin binçavkirin jî di bin îşkenceya giran de derbas dibûn û cezayê giran ê muebbedê li wan dihat birin. Yek ji van jî girtiyê nexweş Şehmûz Îlhan e. 
 
Îlhan, di sala 1994'an de li navçeya Silopiya ya Şirnexê di temenê xwe yê 18 salî de hat binçavkirin. Di binçavan de rastî îşkenceyê giran hat. Îlhan di temenê xwe yê 18 salî de ji Dadgeha Ewlekariyê ya Dewletê (DGM) bi îdiaya "Xerakirina yekitî û yekparetiya dewletê” cezayê muebedê lê hat birin. Îlhan ê ku di heman demê de girtiyê nexweş bû, di 30 salên girtîgehê de nexweşiyên weke pençeşera mîde, tansiyo û dil lê peyda bûn. Îlhan di 30 salan de girtîgeha Tîpa E ya Amedê, girtîgeha tîpa E ya Sêrtê, gîrtîgeha Balikesîr tîpa T ya Bandirmayê, Girtîgeha Tîpa T ya Şirnexê û herî dawî jî di Girtîgeha bi Ewlekariya Bilind a Wanê dihat ragirtin di temenê xwe yê 47'an de hate tehlîyekirin. Şehmuz Îlhan ê ku piştî 30 salan  derketiye derve hestên xwe û şert û mercên girtîgehan û berxwedana ku di girtîgehan de tê dayin vegot. 
 
DI 18'Ê SALIYA XWE DE 30 SAL CEZAYÊ MUEBBEDÊ LÊ BIRÎN
 
Îlhan, diyar kir ku di temenekî biçûk de cezayê muebetê lê hate birîn û got ku ev biryar nişaneya wî tiştî bû ku çiqasî ji kurdan ditirsin û wiha axivî: "Ez di temenê xwe yê 18 salî de hatim girtin. Ez bi serfirazî hatim girtin. Mirov ji ber doza gelê xwe yê mafdar û welatê xwe hatibe girtin ev cihê şaneziyêye. Ez ti caran poşman jî nebûm. Ez bi gelê xwe û partiya xwe jî serbilindim. Her çiqasî mirov di bedel dayinê de zehmetî bikêşîne jî mirov pê keyfxweş jî dibe. Ez di zarokatiya xwe de hatim girtin. Miroveke 18 salî be naskirina partiyê û fêmkirina partiyê jî ne pir dibe. Ji ber wê dema ku ez di wî temenî de hatime girtin zanistiya min ne pir zêde bû. Lêbelê em ne poşman in û em serbilindin. Mirov zarokatiya xwe de bê girtin bêguman mirov zehmetiyê dikêşîne. Li gorî qanûnên dewletê, diviyabû ev qas ceza nedana kesekî di vî temenî de.Lê pergala dewletê em wisa ceza dikirin û dixwestin bi vî awayî me bitirsînin. Di 18 saliya min de 30 sal cezayê giran ê mûebbetê ji min re birin. Bi wî cezayî jî em serfiraz bûn."
 
'TIŞTA KU EM LI SER PÊYAN DIGIRTIN HEVALTIYA RASTEQÎN BÛ'
 
Îlhan di berdewama axaftina xwe de bi lêv kir ku cezayê ku di temenekî biçûk de lê hatiye dayîn bêhêviyeke cidî di wî de afirandiye û got ku  bi hevalên li girtîgehê re wî bêhêvîtiyê veguherandiye hêviyê û wiha domand: "Girtîgeha ku ewilî ez tê de mam girtîgeha Amedê tîpa E yê bû. Ez nêzikî 7 salan li wir hatim ragirtin. Li wir îşkence pir hebû, zext û êriş jî pir hebûn. Lê tişta ku em li ser piyan digirtin îradeya me bû. Ez di temeneke biçûk de hatibûm girtin û ewqas ceza ji min re hatibû birin û min jî ji xwe re tiştek kir hedef ku ez bikaribim xwe li ser piyan bigirim. Ev tişt jî bawerî û îrade bû. Vê îradeyê îşkence û zext têk dibirin. Û ew yekane hêz bû ku em li ser piyan bisekînin. Ev îrade jî bi piştgiriya  rêhevaltiya rast çêbû. Tişta ku em li ser piyan digirtin hevaltiya rast bû. Heke ku hevalê mirovî li pişt mirov nebe mirov nikare xwe li ser piyan bigire. Tişta duyemîn a ku mirov dike hêz jî gelê me bû. Mirov dibêje,' gelek li pişt min e û hêza min ev gele' Lingê min gelê min bû û  milê min jî hevalên min bûn. Yê ku îradeya min xurt kirî gelê min û hevalên min bû."
 
'TU GEL QASÎ KURDAN XWEDÎ HÊZ Û ÎRADEYÊ NÎNE'
 
Şehmûz Îlhan anî ziman ku di her girtîgehê de pêkanînên pergalê bi heman şêwazî dihatin birêvebirin û got: "Di wê serdemê de me gelek zext û êriş li ser me hebûn û 10 heval li cem min şehîd ketin. Em bi şehadeta hevalan xemgîn bûn lê di heman demê de em xurtir û bi hêztir kirin. Piştî girtîgeha Amedê jî ez anîm girtîgeha Sêrtê. Li wir jî ez 13 salan mam. Ji xwe em çûbûn kîjan girtîgehê pêkanîn heman bûn û jiyana me bi heman rêbazî derbas dibû. Çiqas nexweşî hebin jî wan nexweşiya bi xwe re başitî jî anîn. Van nexweşiyan îradeya me û baweriya me xurt kir. Heke ku hêzek li pişt mirov nebe mirov nikare di şert û mercên girtîgehê de xwe li ser piyan bigire. Dema em li gelên din ên cîhanê dinêrin, tu kes ji wan bi qasî gelê Kurd xwedî hêz û îradeya nîne.Mirov nikare bibêje girtîgeh xweşe, lêbelê qasî nebaşiyên wê xweşiyên wê jî hene weke rêhevaltiyê. Li tevî hemû nexweşî û nebaşiyan jî tenê dayina wê berxwedanê jî dibe sedem ku mirov serfiraz be."
 
'TIŞTA KU BAWERIYA AZADIYÊ DIDE MIROVÎ RÊHEVALTIYE'
 
Îlhan bi lêv kir ku rêhevaltiya ku di girtîgehê de hatiye avakirin baweriya wî ya azadiyê xurt kiriye û wiha pê de çû: "Piştî Sêrtê ez çûm girtîgeha Bandirmayê jî mam.Li wir jî ez nêzikî 2 salan mam. Dema ku mirov ji girtîgehekî derbasî girtîgeheke din dibe mirov di hestan dije. Yek mirov ji ber ku ji hevalê xwe veqete xemgîn dibe. Tişta din jî nêçariye. Ez di girtîgeha Şirnexê de jî mam. Herî dawî ez di girtîgeha Wanê de mam û 6 sal û nîvan jî li wir mam. Dema ku mirov diçe girtîgehekî mirov di naskirina hevalên xwe de û rûniştandina hin tiştan de zehmetiyê dikêşîne. Lê ew berxwedana rihê  hevaltiyê mirovî fêrî her tiştekî dike.Ew hevalên ku ez pê re mam jî min hevaltiyeke gelek rast û dûrist jiyan kir. Ango em ne ji derve dûr bûn. Lingekê me di girtîgehê de bû û yek jî ji derve bû. Vê hêz û moral dida me. Min bawer nedikir ku ez ê 30 salan girtîgehê de bimînim û xelas bikim û derbikevim. Fikreke min ê derketina derve nebû. Min bawer nedikir ku ez 30 salan girtîgehê de bimînim. Yan jî heta 30 salan ez ê saxbim yan jî bimrim ev hêst di mirov de çêdibin. Lê bi rêhevaltiya ku mirov di girtîgehê de çêdike hêvî şin dibe. Tişta ku baweriya derketina ji girtîgehê dide mirov, baweriya azadiyê dide mirov ew rêhevaltî ye. Ew rêhavaltî nebe mirov nikare di girtîgehê de bimîne û li ser piyan bimeşe."
 
'WEKE KU GOŞTÊ MIN JI LAŞÊ MIN VEBÛYE HÎS DIKIM'
 
Îlhan hestên xwe yên piştî ji girtîgehê derket wiha vegot: "Pêşiya ku ez derneketim min digot,' ez ê biçim derve dê çawa çêbibe? Ev hîssiyatên ku di van 30 salan bi min re çêbûn dê bi xwe re çî zehmetî yan jî xweşî bîne?' Mirov van difikire.Mirov pir kelecan dibe. Di hûndirê mirov de kelecana ji derve heye. Dema ku mirov derdikeve û wê pêşwaziya gel dibine jî mirov bextewar dibe. Milekî de azadî heye lê aliyekî de jî mirov xemgîn dibe. Ewqas sal mirov bi hevalê xwe re dimîne û mirov ji wan qut dibe.Weke ku goştê min ji laşê min vebûye hîs dikim. Hê niha jî ez hevalên xwe mereq dikim. Aliyê derûnÎ ve mirov her li cem wan e. Çiqasî ez niha ji derve jî bim aliyekî ev firehî bi xwe re tengasiyê tîne. Têkiliyên mirovan, axiftinên mirovan û nêzikatiya wan a li hemberî hev ji min re biyanî tê."
 
'HEKE KU XWEDÎ DERKETIN HEBE DÊ ÇALAKÎ BI SERBIKEVE'
 
Îlhan bal kişand çalakiya ku di girtîgehan de hatiye destpêkirin û daxwaz kir ku herkes xwedî li berxwedana girtiyan derbikeve û got: "Divê ku hevalên ku niha di girtîgehan de li berxwe didin tenê neyên hiştin. Ji ber ku di aliyê derûnî de mirov qels be mirov nikare xwe li ser piyan jî bigire. Hevalên ku di girtîgehê de jî pîranî ji vî tiştî nerazî bûn. Ji aliyê xwedî derketina wan ve qelsbûyin hebû. Digotin,' em li berxwe didin lê xwedî derketin qelse' berxwedanek heye lê bihîstina wî dengê berxwedanê lawaze. Çiqas xwedî li hevalên zindanan derbikevin ew berxwedan jî û çalakî jî ewqasî mezintir dibe. Divê ku herkes li ser wê berxwedana wan derbikevin. Heke ku xwedî derketin hebe çalakî jî dê biserbikeve."
 
MA / Zeynep Dûrgût
 

Sernavên din

13/06/2024
10:28 Helbestên 'talûke' yên girtî Bataray wekî pirtûk hatin çapkirin
10:19 Li 16 bajaran 58 kes hatin binçavkirin
10:18 Piştî meaşê wan hat birîn dest bi provokatoriyê kirin
10:17 Doza Poyrazê li Dadgeha Bilind e: Divê faîlên siyasî bên aşkerekirin
09:58 Çûyîna derveyî welat a hevşaredar Sîncar hate astengkirin
09:56 ‘Heta ku qeyûm diçe em ê li ber xwe bidin’
09:47 ‘Ji bo çareseriyê divê Abdullah Ocalan azad bibe’
09:45 Di êrişan de 2 hezar hektar erdên çandiniyê û 19 hezar dar şewitîn
09:44 Hunermendan bertek nîşanî qeyûm dan: Qeyûm dagirkerî, darbe û îpotekirina vînê ye
09:43 Ber bi Colemêrgê ve ketin rê
09:30 Di mirina biguman de rojnivîsk winda ye
09:29 Parêzer Sevîmlî: Qeyûm rêbirî ye, tu bingeheke wê ya qanûnî tune ye
09:03 Girtiyên siyasî ji bo azadiya Abdullah Ocalan 200 roj in li ber xwe didin
09:00 ROJEVA 13'Ê HEZÎRANA 2024'AN
08:34 Konsera dawî ya 6’emîn Rojên Ma Musicê diyarî Colemêrgê hat kirin
12/06/2024
23:54 Li Stenbolê li dijî xespkirina vînê meş: Em qeyûm qebûl nakin
22:50 Nobeda li dijî desteserkirina vînê didome: Divê peyama mîtînga Colemêrgê xurt be
20:29 Rêveberê DEM Partiyê Avşar li edliyê hat derbkirin
20:25 Çalakvanên Cenevreyê wê di 25’ê Hezîranê de li pêşiya CPT’yê bin
20:16 Li Wanê 7 kes hatin binçavkirin
17:06 Di doza kuştina Tahîr Elçî de polîsên bersûc hatin beraetkirin
17:03 Derket holê ku yek ji provokatorên li pêşiya şaredariyê namzeta AKP’ê ye
16:38 Meşa Demokrasiyê li Colemêrgê ye: Em ê qeyûm bişînin
16:34 Faîlên tecawizê hatin girtin
16:26 ‘Meşvanên Demokrasiyê’ gihiştin Colemêrgê
16:16 Malbatên girtiyan bi Wezîrê Dadê Tûnç re hevdîtin kirin
16:15 Karsazên Amedê bertek nîşanî 'qeyûmperestan' dan: Em kesên îthalkirî naxwazin
16:04 Li bendê ye biryara Doza Tahîr Elçî were eşkerekirin
16:02 Alimên olî: Ji bo ku dengê me bilindtir bibe em ê li Colemêrgê bin
15:51 Dîmenên lêdanê yên melayê ‘sîxûr’ derketin holê
15:28 Li Cizîrê jinekê bi awayekî guman jiyana xwe ji dest da
15:08 ÎHD: Divê qanûnên ku xebitandina zarokan qedexe dikin bên çêkirin
15:07 Faîlê tundiyê Sînan Akay hate girtin
13:40 Di kongreya MEBYA-DER’ê de bertek nîşanî tecrîda li Îmraliyê dan
13:27 Têkildarî giliya rojnamevan a derbarê lêgerîna tazî de biryara neşopandinê
13:03 Dozger ji bo Samast daxwaza demboriyê kir!
12:17 Ji ber berteka nîşanî tecawizkar dabû ceza dan lîstikvan Ezgî Molayê
12:16 AYM’ê têkildarî şopandina hevdîtina parêzer û muwekîl biryara binpêkirinê da
12:12 Siyasetmedar Ferîdûn Yazar li ser gora xwe hat bibîranîn
11:55 Gerok Ma li Şemrexê şahiya zarokan li dar xist
11:54 Li Stenbolê li dijî nexweşxaneyeke taybet êrişeke çekdarî
11:41 Ji bo ji qeyûm re bêjin ‘raweste’ bi rê ketin
11:25 Danişîna teqîna li Pasûrê hat taloqkirin
11:23 Zarokê wesayîtê lê xistî jiyana xwe ji dest da
11:12 Pisporan ji bo Meclisa Alman pêşniyar kirin: Tirkiyeyê ji konseyê derxînin
11:06 'Li Tirkiyeyê ji her 5 zarokan yek jê weke karker tê xebitandin’
11:03 'Dixwazin ser cînayeta zarokê karker Haskîro binuximînin’
10:42 Parêzer Nîkbakht: Cezayê li Ozdemîr hatiye birîn cezayekî keyfî ye
10:30 Parêzeran di Doza Tahîr Elçî de eywana dadgehê terikand
09:58 Rojnamevan Silêman Ehmed 232 roj in girtî ye
09:02 Malbata Denîz Poyraz: Keça me di dilê gelê kurd de dijî
09:02 Mitînga Colemêrgê li Qada Otogarê ye: Li dijî qeyûm dengê xwe bilind bikin
09:01 Wê sibê biçin mitînga Colemêrgê: Divê gel xwedî li vîna xwe derkeve
09:01 Çalakiya 'Azadkirina Ocalan' ya girtiyan didome
09:01 Hejmara 'karkeriya zarokan'' her sal zêdetir dibe
09:00 ROJEVA 12'Ê HEZÎRANA 2024'AN
08:48 Li Amedê 6 siyasetmedar hatin girtin
11/06/2024
22:45 Berxwedana li dijî desteserkirina vînê didome
20:59 Li Cizîrê mirineke biguman
20:53 Li Colemêrgê kolan bi kolan gel vexwendin mitîngê
20:07 Piştî hevdîtina Ozel-Erdogan MYK'ya CHP'ê civiya
20:00 Di hevdîtina DEM Partî û KE'yê de tecrîd hat gengeşekirin
19:43 Hevdîtina Ozel û Erdogan saet û nîvekê dewam kir
16:23 Bertek nîşanî derbkirina parêzer Kaya dan: Êrişeke li dijî parastinê hatiye kirine
16:22 Nerazîbûn nîşanî êrişa li ser SwingAmedê hat dayîn
16:08 ‘Divê nexweşên Nexweşxaneya Dewletê ya Îluhê neyên mexdûrkirin’
15:39 DBB’ê bertek nîşanî medyaya alîgir da: Em tenê dikarin li pêşberî gel çok deynin
15:31 Sonuk: Qeyûm xizmeta gel nekiriye, ji bo saziyên dewletê xebitî ye
14:09 Danişîna kameraman Akkaya hat taloqkirin
14:08 Ji bo polîsên ku lêgerîna tazî ferzkiribûn daxwaza cezakirinê
14:06 Ji bo mitînga Colemêrgê bang hate kirin
13:11 Zarokê di atolyeya tekstîlê de dihat xebitandin jiyana xwe ji dest da
12:55 Bahçelî dîsa gelê kurd hedef girt
12:46 Bertek nîşanî serokê ku got ‘Em hewl didin şerh deynin ser kurdî’ dan
12:45 Hatîmogûllari ji Erdogan re got: Ma gel tenê dema te hildibijêre dibe gel?
12:28 Di doza Metîn Lokûmcû de daxwaza beraeta polîsan hate kirin
12:27 Ji siyasetmedarên binçavkirî pirsa ‘Kurdistan ku dere’ hate kirin
12:09 Di 10 salan de 695 zarok di cînayetên kar de mirin e
12:00 Doza rojnamevan Gok: Şahidekî ‘nepen’ ê nû li dosyayê hate zêdekirin
11:47 Parêzeran ji bo hevdîtina bi Îmraliyê re dîsa serlêdan kirin
11:11 ‘Meşa Demokrasiyê’ li Geverê ye: Dê îradeya gel bi ser bikeve
10:34 Ketina 2 gundên Geverê hate qedexekirin
10:28 Meşvanên demokrasiyê: Heta ku qeyûm biçe em ê têbikoşin
10:25 Qedexeya derketina derveyî welat a Alagaş nehat rakirin
10:14 Li du bajaran êrişî jinan hate kirin
10:13 Di cînayeta Elçî de roja biryarê sibê ye: Hêj guman hene û delîl nehatine komkirin
09:55 Tanrikûlû: Heke îktidar bi xwe bawer e bila sindoqan deyne
09:49 Li dijî xespkirina îradeyê dê di 13’ê hezîranê de li Colemêrgê bin
09:30 Çalakiya girtiyan a bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan didome
09:29 Ji sala 2021'ê ve tu kes di wextê xwe de ji Girtîgeha Sîncanê nehatiye berdan
09:27 Hefteyeke di nobetê de ne: Qeyûm talan û xespkirine
09:09 Siyasetmedar Lezgîn Botan: Tecrîd dibe sedema krîzên piralî
09:07 Li Stenbolê nobeda li dijî tayinkirina qeyûm: Mecbûr in vîna me esas bigirin
09:04 Feminîst li dijî qeyûm in: Em ê dev ji gotina ‘na’ bernedin
09:01 Du birayên girtî bi salane li ber xwe didin û nexweş in
09:00 ROJEVA 11'Ê HEZÎRANA 2024'AN
08:10 Bi sûrên Stenbolê ve pankarta 'bicehime qeyûm' hat daliqandin
10/06/2024
23:59 Li Stenbolê Nobeta Edaletê: Divê têkoşîna rêya sêyem bê xurtkirin
23:09 Çalakî di roja 7'an de ne: Dest ji tayinkirina qeyûman berdin
22:27 Roja ewil a 'Meşa Demokrasiyê' bi dawî bû