Yazar Karadaş: İran'da köklü değişiklik beklenmemeli

img
İZMİR - Gazeteci-yazar Yusuf Karadaş, İran'ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın reform vaatlerinin rejimin sınırları içinde köklü bir değişikliğe yol açmasının kolay olmadığını söyledi. 
 
Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin beraberindeki heyetle birlikte 19 Mayıs'ta helikopter kazasında yaşamını yitirmesi sonrası İran'da seçimler yapıldı. Mesud Pezeşkiyan, yeni cumhurbaşkanı seçildi. "Reformcu" aday olarak nitelendirilen Pezeşkiyan, ikinci turda oyların yüzde 53,7'sini alarak 9'uncu cumhurbaşkanı oldu. Ancak seçime "boykot" tartışmalarının gölgesinde girildi. Milyonlarca İranlı seçmen, sandıkları boykot ederek, seçimlere katılmadı. Seçimlerde katılım oranı yüzde 49,8 olarak açıklandı. 
 
Kampanyasında batı ile yakınlaşma, nükleer anlaşma ve başörtüsü ile ilgili vaatlerde bulunan Pezeşkiyan, etnik ve mezhebi ayrımcılık sorununa da vurgu yaptı. Ekonomi ile adalet sorunlarını çözeceği mesajı veren Pezeşkiyan, internet yasağını da büyük oranda kaldıracağını vaat etti. Önemli reformlar yapmayı vadeden Pezeşkiyan, Batı ile iyi ilişkiler kurma konusunda yeşil ışık yaktı. Pezeşkiyan, Eylül 2022'de 22 yaşındaki Jîna Emînî’nin katledilmesine ilişkin ise "Biz çocuklarımızın iffetli olmasını istiyoruz, ancak bu davranışlar onları dinden uzaklaştırıyorsa bu yöntemi sürdürmemeliyiz" ifadelerini kullanmıştı. 
 
'HAMANEY'İN SINIRLARINI GEÇEMEZ'
 
Gazeteci ve yazar Yusuf Karadaş, reform vaadi konusunda içte ve dışta sıkışan İran'ın Pezeşkiyan'ın bazı adımlar atmasında önünü açabileceğini, ancak rejimin sınırları içinde köklü bir değişikliğe yol açmasının kolay olmadığı görüşünde. Pezeşkiyan'ın seçimi kazanmasında ikinci turda giden muhaliflerin etkisi olduğunu belirten Karadaş, Pezeşkiyan'ın Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından 2021'de onaylanmayan adaylığının bu seçimde onaylanmasının rejimin sıkışıklığını gösterdiğini ifade etti. İran'ın hem bölgedeki gelişmeler hem de iç muhalefetten dolayı sıkışmış bir durumda olduğunun altını çizen Karadaş, "Jina Amini'nin katledilmesinden sonra olan olaylar, toplumsal muhalefetin güçlü olduğu bir dönemde Pezeşkiyan'ın kazanması, bu durumdan rahatsızlığın bir sonucudur. Rejimin sıkışmışlığı ve Pezeşkiyan'ın reform vaatleri sınırlı da olsa İran içinde bazı adımların atılmasının önünü açabilir. Ama köklü bir değişikliği beklememek gerekiyor. Pezeşkiyan'ın başörtüsü yasağı, internet kısıtlamaları ve azınlıklara özgürlüklerle ilgili vaatleri vardı. Onların ne kadarın gerçekleşebileceğini biraz karmaşık. Rejimin merkezinde devrim rehberi olarak tanımlanan Hamaney var ve temel politikaları o belirliyor. Dolayısıyla cumhurbaşkanı kim olursa olsun atacağı adımların sınırının Hamaney'in çizdiği sınırları geçemeyeceğini bilmek gerekiyor" ifadelerini kullandı. 
 
'REJİM BUNU FIRSATA ÇEVİREBİLİR'
 
Rejimin nefes almak için Pezeşkiyan'ın kazanmış olmasının fırsata dönüştürmeye çalışacağı tespitini yapan Karadaş, İran'ın "sınırlı bir yumuşama dönemine girebileceğini dile getirdi. Katılımın düşük olmasının "ciddi bir toplumsal huzursuzluğun birikmesi" olarak değerlendiren Karadaş, "Ama rejime karşı olan öfke ve tepkiyi örgütleyecek ve sürekli kılacak bir yapının olmamasının sıkıntısı yaşanıyor. İran rejimi yaşanan patlamaları daha güçlü bir muhalefete dönüştürecek bir yapıya izin vermiyor. Bir de özellikle ülke içindeki protestolara ABD ve diğer ülkelerin destekler yönde açıklama yapması, rejim tarafından 'dış güçler' söylemleri ile şiddeti meşrulaştırmasının önünü açıyor. Önümüzdeki süreçte ne olacağı biraz da bunlara bağlı olarak belirlenecek. Bölgedeki dengeler, egemenlik mücadelesini ölçtüğümüzde çok kolay bir rejim değişikliği de beklememek gerekiyor. Bu muhalefetin bugünkü haliyle rejimi yıkarak demokratik bir dönüşüme evirmesi kolay değil. Abartılı analizlere itibar etmemek ve rejimin temel işleyişini sınırlarını bilerek değerlendirme yapmak gerekiyor" diye konuştu. 
 
'REJİM GÜVENOYU OLAMADI'
 
Katılımın düşük olmasının yarattığı meşruiyet krizine de değinen Karadaş, "Molla rejimi seçime katılımın yüksek olmasının kendisi bakımından bir referandum olacağını düşündü. Katılımın yüksek olmasının rejime güven duyan insanların sayısının fazla olduğunu göstereceği yönünde ciddi bir propaganda yaptı. Fakat ortaya böyle bir tablo çıktı. Bu da rejime olan güvenin ne kadar azaldığını gösteriyor. Bu rakamlar bile bazı yönleriyle tartışmalı ve katılımın daha düşük olduğu yönünde değerlendirmeler yapılıyor. İran bakımından zor bir durum olduğu ortada, Molla rejiminin kendisini tartıştırmaktan kurtarması kolay görünmüyor" şeklinde konuştu.  
 
'REJİM UZLAŞIYA AÇIK'
 
Önümüzdeki süreçte İran'ın bölgesel tutumunda da bir değişiklik yaşamasının zor göründüğünü kaydeden Karadaş, sözlerini şöyle sürdürdü: "İran en önemli bölgesel rakibi olan Suudi Arabistan'la uzlaşıyı muhafazakar çizgiyi en iyi temsil eden Reisi döneminde yaptı. Aslında İran bölgede gerilimin artmasının kendi lehine olmadığının farkında. Suriye savaşının yol açtığı nedenlerden kaynaklı İran'ın bölgesel hegemonyasının arttığı bir dönemde bunu koruyacak bir uzlaşıya açık duruyor. Bunun açık bir savaşa dönüşmemesini istiyor. Hem siyaseten hem ekonomik olarak yaşadığı durum İran'ı uzlaşıya yakın bir yerde durmaya zorluyor. ABD'de de İsrail'in Gazze'deki saldırganlığa onay vermekle bunun bölgesel bir savaşa yol açacak noktaya varmasını istemiyor." 
 
PEZEŞKİYAN KİMDİR?
 
Rojhilat'ın Mahabad kentinde 29 Eylül 1954'te kentinde doğan Pezeşkiyan, Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun oldu. 1980-1988 yıllarında yapılan İran-Irak savaşında hem muharip hem de doktor olarak görev yaptı. Savaştan sonra Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nde genel cerrahi alanında eğitimine devam eden Pezeşkiyan, Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nden 1993 yılında kalp cerrahisi uzmanlığını alarak, 1994-1999 yılları arasında Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü olarak görev yaptı.
 
Eski cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde 1997 yılında Sağlık Bakanı Yardımcısı olarak atanan Pezeşkiyan, 2001-2005 arasında Sağlık Bakanı olarak görev yaptı. 2008'de seçimde Tebriz Milletvekili seçilen Pezeşkiyan, o tarihten bu yana 5 dönem milletvekili olarak görev yaptı. Hükümetin muhaliflere karşı tutumuna sert eleştiriler getiren Pezeşkiyan, 2013'te, yaptığı cumhurbaşkanı adaylığını geri çekti. 2016'da, 4 yıl İran Meclis Başkan Yardımcılığını yapan Pezeşkiyan, bu süreçte nükleer anlaşma ve Batı'yla iyi ilişkileri savundu.
 
Cumhurbaşkanlığı adaylığı 2021'teki seçimlerde Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından reddedilen Pezeşkiyan, 2005'ten sonra İran'da cumhurbaşkanı seçilen ilk reformcu isim oldu.
 
MA / Tolga Güney

Diğer başlıklar

14/08/2024
17:48 Gençlerden ücretsiz ve güvenli ulaşım talebi
17:18 Düğünde Kürtçe şarkıya ceza ve tahliye
16:56 Amed’deki gözaltıların süresi uzatıldı
15:53 Kütüphane giriş katında sağlık hizmeti!
15:36 Tapulu arazisini telle kapatan karakolu şikayet etti
15:20 6'sı çocuk 17 kişi katledildikleri yerde anıldı
14:56 Samandağ'da 'bıçak parası' Meclis gündeminde
14:45 Aktaş’a kitlesel uğurlama: Kürtlerin dervişiydi
14:19 4 cenaze hastanede bekletiliyor
14:15 İstanbul’da 'şiddet başvuru mekanizmalarına anadilde erişim' raporu
13:50 130 aydın: Yasayı geri çekin
13:45 TRT, RTÜK ve İletişim Başkanlığı'na 'çeteleşme' tepkisi
13:02 Giresun'a maden için kararı bakanlık verecek
12:41 TJA ve DEM Parti: Kadınların iradesi karşısında yenileceksiniz
12:32 İzmir'de çok sayıda gözaltı
12:15 Sınırda görevlendirilen korucu: Askerler operasyona gitmek istemiyor
11:58 Üsküdar'da kaza: 3 yaralı
11:56 Sudan barış görüşmeleri İsviçre’de başlıyor
11:13 Kerkük'ün yeni valisi görevine başladı
11:10 Gözaltı sırasında kalp krizi geçiren Mavi tutuklandı
10:53 Dîgor Katliamı: 31 yıl geçti, failler cezasız kaldı
10:38 Abdullah Öcalan ile görüşmek için bakanlığa başvurdu
10:27 Afrika'da maymun çiçeği alarmı
10:11 Dêrazor'da ABD üssüne roketli saldırı
09:32 Düğün baskınında yoldan geçene gözaltı: 'Kınayı Getir'i neden seslendirdin!
09:11 Hücrede tutulan oğlunun durumundan endişeli
09:11 Bayındır: Çöküşte olan Kürtlerin mücadelesi değil, AKP'nin politikalarıdır
09:07 İstifa eden Budak'ın ikiyüzlülüğü
09:06 Barış Anneleri: Tecrit ve savaş istikrar getirmez
09:04 Karadeniz yaylaları madenlere ihale edildi
09:03 Colemêrg'te 1 ayda 50 işyeri kapandı
09:02 SES'den anadilde sağlık seminerleri
09:01 40 yıl oldu: 'Bitireceğiz' diyenler gitti, '3-5 şaki' milyonları aştı
09:00 14 AĞUSTOS 2024 GÜNDEMİ
08:36 Meletî’de yolcu otobüsü devrildi: 3'ü ağır 14 yaralı
08:06 Aktaş'ın cenazesi Meletî'ye getirildi
13/08/2024
23:18 Altın Portakal'da jüri belirlendi
22:41 Savaş uçakları Kortek’i bombaladı
22:24 Şewarxe köyüne saldırı
22:11 Şirnex’te birçok alana giriş-çıkış yasağı!
22:02 Sewêreg'te düğünlere polis denetimi!
21:53 Cenazeleri 55 gün sonra defnedildi
21:12 Şişhane Nöbeti 2 ayı geride bıraktı: Her yeri direniş alanına çevireceğiz
20:35 Duhok'ta katledilen gazeteci Hüseyin anıldı
19:51 Binlerce aday ÖSYM sistemine giremiyor
19:41 Burdur'da çiftçilerden traktörlü eylem
18:30 2 cenaze ailelerine teslim edildi
18:06 Kadınlardan parti kapatma kararına tepki
17:50 Aşiretlerden birlik mesajı
17:32 Muson yağmurları felakete döndü
17:08 Amêdiyê’nin köyleri bombalandı
17:01 TÜRK-İŞ gelir vergisinin yüzde 15'e sabitlenmesini istedi
16:28 5 kişiyi yaralayan saldırgan tutuklandı
16:15 'Özel savaş' atölyesinde bir araya geldiler: Boyun eğmeyeceğiz
16:05 Aram Yayınevi’nden 16 yeni kitap
16:02 Patlamada yaralanan 3 kişinin tedavisi sürüyor
16:01 Kayalıklardan düşen çocuk yaşamını yitirdi
15:29 Kerkük Valisi Rêbwar mazbatasını aldı
14:43 Eskişehir'deki saldırıyla ilgili yayın yasağı kararı
13:08 TÜRK-İŞ'ten enflasyon açıklaması: Çözülmezse meydanlara sıçrar
12:46 Barış Grubu üyesi Aktaş Meletî'ye uğurlandı
11:58 Avukatlardan İmralı başvurusu
11:24 CHP'li belediyeden 'heykel' açıklaması
10:58 Sêwaz'da deprem
10:39 Nazi miğferli saldırgan 5 kişiyi yaraladı
10:27 CarrefourSA'da işçilerden dayanışma eylemi
10:22 TAJÊ: Kişisel Statü Yasası’nın değiştirilmesi kadın haklarına saldırıdır
10:19 Agirî’de ayçiçeği tarlaları büyülüyor
10:04 Polisin 'Tencere-tava saldırısı' iddiasıyla tutuklanan Şahin tahliye oldu
09:51 Birçok kentte ev baskını
09:49 Hava sıcaklıkları 1 ila 3 derece artacak
09:09 Ege'de hektarlarca orman yandı
09:08 Mars'ta sıvı su rezervuarı keşfedildi
09:07 HD İskender'de Kürtçeye engel: Müşteriler rahatsız oluyor!
09:07 Eskişehir 'Cengiz Holding' tehdidi altında
09:06 Gazeteci İbrahim: Türkiye ve KDP'nin Kerkük planı bozuldu
09:05 Xanika Jêrliler tepkili: Kışın su taşkınları yazın kötü koku
09:02 Pazarda poşetler dolmuyor
09:01 Tedavi edilmezse gözlerini kaybedebilir
09:00 13 AĞUSTOS 2024 GÜNDEMİ
12/08/2024
23:37 Gülistan Doku Futbol Turnuvası şölenle final yaptı
23:02 5 ülkeden 'ateşkes' çağrısı
22:39 'Özel savaşı' tartıştılar: Tek silah örgütlenmek
22:25 Barış Grubu üyesi Aktaş Meleti'de toprağa verilecek
22:15 Kayyıma karşı direniş sürüyor: Savaşa karşı ses yükseltelim
21:48 Elbistan’da dayanışma buluşması: Örgütlü toplumu kimse yenemez
20:37 Minbic kırsalına füze saldırısı
20:18 'Veri yok’ diyen Bakan’a TİHV’den raporlu yanıt
19:55 Kemal Kurkut’un adı Rezan'da yaşayacak
18:45 Özerk Yönetim’den Dêrazor’a destek ziyareti
18:34 Kerkük’te yerel idareler yeniden oluşturuluyor
17:57 Manisa ve Aydın'da orman yangını
17:50 DBB Kürtçe terimler için ortak terminoloji çalışması kararı
17:41 Servislerin kaldırılması protesto edildi
17:24 Barış Grubu üyesi Aktaş yaşamını yitirdi
17:09 DBP’den KDP’ye: Tehlikeli oyunları derhal durdurun
16:52 9 kişinin öldüğü kazanın ön raporu: Şoför kurallara riayet etmedi
16:50 Amedspor taraftarları serbest bırakıldı
16:37 'Özgürlüğe ses ver' eylemi: Tecride son verin
16:27 ABD, Doğu Akdeniz’deki askeri varlığını artırma kararı aldı
15:29 Silopiya’da patlama: 1 kişi yaşamını yitirdi
15:26 Derâzor'da saldırılarda 16 sivil yaralandı
15:07 Meclis Can Atalay için toplanıyor
15:07 Sultangazi’de pazarcılar eylemde
14:54 Ankara Kadın Platformu: Haklarımız için mücadeleye devam edeceğiz
14:15 DEM Partili Sakık: İhanetçi olarak anılacaksın
13:56 İşten çıkarılan işçiler eyleme başladı
13:26 TİP'te toplu istifa
12:50 TJA'dan KDP'ye: Êzidîlere karşı kirli oyundan vazgeçin
12:42 Bakan Tunç’tan hasta tutsak yanıtı: Bakanlıkta veri yok!
12:29 İran 2 kadın gazeteciye 6'şar yıl hapis cezası verdi
12:21 İran bir kolberi daha katletti
12:21 Irkçı saldırıya uğrayan Ermeni Kaprielyan için dayanışma
11:44 Düğün baskınında gözaltına alınanlar serbest bırakıldı
11:11 İşten atılmalar sonrası CarrefourSA işçileri eylem başlattı
10:28 İşsizlik sayısı 3 milyon 305 bine ulaştı
10:11 Nijer'de aşırı yağış nedeniyle ölenlerin sayısı 94'e yükseldi
10:05 Derâzor Halk Meclisi üyesi: QSD ile omuz omuza savaşıyoruz
09:27 Xwebûn gazetesi '24 saat dediler 40 yıl oldu' manşetiyle çıktı
09:06 Kavun-karpuz üreticisi: Böyle giderse çiftçiliği bırakacağız
09:05 TİHEK'ten Süleyman Soylu başvurusuna ret
09:03 Avukatlardan Hasandin'e göz diken şirkete: Hayal kurmayın
09:02 Yeni müdürün icraatları: Kürtçe yok, sarılmak yasak!
09:00 Üst aramasına karşı çıkan avukat müvekkiliyle görüştürülmedi
09:00 12 AĞUSTOS 2024 GÜNDEMİ
08:39 Karadeniz ve Serhat için sağanak uyarısı
11/08/2024
23:59 'Kurdistan'da sis ve gece' belgeseli gösterimi yapıldı
23:06 Atina’da orman yangını
22:47 Dep Doğa ve Kütür Festivali konserle sona erdi
22:33 Pîremegrûn Dağı'nda yangın
22:24 'Ezidîlere yönelik tehdit ve hakaretler engellenmeli'
21:38 Amedspor deplasmandan 1 puanla döndü
21:32 Göle giren çocuk yaşamını yitirdi
21:12 Tevgera Azadi: Kerküklülerin iradesi zafere ulaştı
20:50 Ordu'da sağanak sonrası su baskını
19:54 Dêrazorlu yaralılar ziyaret edildi
19:35 Tuzla’da kanal çalışmasında göçük: 2 ölü
19:19 Maç öncesi forma gözaltısı
19:11 ‘Kültüre ve dile sahip çıkmalıyız’
19:01 Bakırhan: Eğer barış yoksa ne ekmek ne adalet olur
18:31 DTK’den KDP’ye: Êzidîleri çıkarlarınızın kurbanı yapmanıza izin vermeyeceğiz
18:22 Foza Yûsif’ten diyalog çağrısı: Çözüm Suriyelilerin elinde
18:06 Dêrazor’daki saldırılara tepki büyüyor
17:23 Bombalanan alanda yangın çıktı
16:35 İmamoğlu Çewlîg için uyardı: 7 ve üzeri deprem bekleniyor
16:27 Yatalak hasta gözaltına alınırken kalp krizi geçirdi
16:12 Meclis olağanüstü toplanacak
15:39 Özerk Yönetim: Şam hükümeti gerçekleri çarpıtıyor
15:39 Amêdiyê kırsalına hava saldırısı
14:59 Cezaevi önünde İmralı tecridi protestosu