Yazar Karadaş: İran'da köklü değişiklik beklenmemeli

img
İZMİR - Gazeteci-yazar Yusuf Karadaş, İran'ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın reform vaatlerinin rejimin sınırları içinde köklü bir değişikliğe yol açmasının kolay olmadığını söyledi. 
 
Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin beraberindeki heyetle birlikte 19 Mayıs'ta helikopter kazasında yaşamını yitirmesi sonrası İran'da seçimler yapıldı. Mesud Pezeşkiyan, yeni cumhurbaşkanı seçildi. "Reformcu" aday olarak nitelendirilen Pezeşkiyan, ikinci turda oyların yüzde 53,7'sini alarak 9'uncu cumhurbaşkanı oldu. Ancak seçime "boykot" tartışmalarının gölgesinde girildi. Milyonlarca İranlı seçmen, sandıkları boykot ederek, seçimlere katılmadı. Seçimlerde katılım oranı yüzde 49,8 olarak açıklandı. 
 
Kampanyasında batı ile yakınlaşma, nükleer anlaşma ve başörtüsü ile ilgili vaatlerde bulunan Pezeşkiyan, etnik ve mezhebi ayrımcılık sorununa da vurgu yaptı. Ekonomi ile adalet sorunlarını çözeceği mesajı veren Pezeşkiyan, internet yasağını da büyük oranda kaldıracağını vaat etti. Önemli reformlar yapmayı vadeden Pezeşkiyan, Batı ile iyi ilişkiler kurma konusunda yeşil ışık yaktı. Pezeşkiyan, Eylül 2022'de 22 yaşındaki Jîna Emînî’nin katledilmesine ilişkin ise "Biz çocuklarımızın iffetli olmasını istiyoruz, ancak bu davranışlar onları dinden uzaklaştırıyorsa bu yöntemi sürdürmemeliyiz" ifadelerini kullanmıştı. 
 
'HAMANEY'İN SINIRLARINI GEÇEMEZ'
 
Gazeteci ve yazar Yusuf Karadaş, reform vaadi konusunda içte ve dışta sıkışan İran'ın Pezeşkiyan'ın bazı adımlar atmasında önünü açabileceğini, ancak rejimin sınırları içinde köklü bir değişikliğe yol açmasının kolay olmadığı görüşünde. Pezeşkiyan'ın seçimi kazanmasında ikinci turda giden muhaliflerin etkisi olduğunu belirten Karadaş, Pezeşkiyan'ın Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından 2021'de onaylanmayan adaylığının bu seçimde onaylanmasının rejimin sıkışıklığını gösterdiğini ifade etti. İran'ın hem bölgedeki gelişmeler hem de iç muhalefetten dolayı sıkışmış bir durumda olduğunun altını çizen Karadaş, "Jina Amini'nin katledilmesinden sonra olan olaylar, toplumsal muhalefetin güçlü olduğu bir dönemde Pezeşkiyan'ın kazanması, bu durumdan rahatsızlığın bir sonucudur. Rejimin sıkışmışlığı ve Pezeşkiyan'ın reform vaatleri sınırlı da olsa İran içinde bazı adımların atılmasının önünü açabilir. Ama köklü bir değişikliği beklememek gerekiyor. Pezeşkiyan'ın başörtüsü yasağı, internet kısıtlamaları ve azınlıklara özgürlüklerle ilgili vaatleri vardı. Onların ne kadarın gerçekleşebileceğini biraz karmaşık. Rejimin merkezinde devrim rehberi olarak tanımlanan Hamaney var ve temel politikaları o belirliyor. Dolayısıyla cumhurbaşkanı kim olursa olsun atacağı adımların sınırının Hamaney'in çizdiği sınırları geçemeyeceğini bilmek gerekiyor" ifadelerini kullandı. 
 
'REJİM BUNU FIRSATA ÇEVİREBİLİR'
 
Rejimin nefes almak için Pezeşkiyan'ın kazanmış olmasının fırsata dönüştürmeye çalışacağı tespitini yapan Karadaş, İran'ın "sınırlı bir yumuşama dönemine girebileceğini dile getirdi. Katılımın düşük olmasının "ciddi bir toplumsal huzursuzluğun birikmesi" olarak değerlendiren Karadaş, "Ama rejime karşı olan öfke ve tepkiyi örgütleyecek ve sürekli kılacak bir yapının olmamasının sıkıntısı yaşanıyor. İran rejimi yaşanan patlamaları daha güçlü bir muhalefete dönüştürecek bir yapıya izin vermiyor. Bir de özellikle ülke içindeki protestolara ABD ve diğer ülkelerin destekler yönde açıklama yapması, rejim tarafından 'dış güçler' söylemleri ile şiddeti meşrulaştırmasının önünü açıyor. Önümüzdeki süreçte ne olacağı biraz da bunlara bağlı olarak belirlenecek. Bölgedeki dengeler, egemenlik mücadelesini ölçtüğümüzde çok kolay bir rejim değişikliği de beklememek gerekiyor. Bu muhalefetin bugünkü haliyle rejimi yıkarak demokratik bir dönüşüme evirmesi kolay değil. Abartılı analizlere itibar etmemek ve rejimin temel işleyişini sınırlarını bilerek değerlendirme yapmak gerekiyor" diye konuştu. 
 
'REJİM GÜVENOYU OLAMADI'
 
Katılımın düşük olmasının yarattığı meşruiyet krizine de değinen Karadaş, "Molla rejimi seçime katılımın yüksek olmasının kendisi bakımından bir referandum olacağını düşündü. Katılımın yüksek olmasının rejime güven duyan insanların sayısının fazla olduğunu göstereceği yönünde ciddi bir propaganda yaptı. Fakat ortaya böyle bir tablo çıktı. Bu da rejime olan güvenin ne kadar azaldığını gösteriyor. Bu rakamlar bile bazı yönleriyle tartışmalı ve katılımın daha düşük olduğu yönünde değerlendirmeler yapılıyor. İran bakımından zor bir durum olduğu ortada, Molla rejiminin kendisini tartıştırmaktan kurtarması kolay görünmüyor" şeklinde konuştu.  
 
'REJİM UZLAŞIYA AÇIK'
 
Önümüzdeki süreçte İran'ın bölgesel tutumunda da bir değişiklik yaşamasının zor göründüğünü kaydeden Karadaş, sözlerini şöyle sürdürdü: "İran en önemli bölgesel rakibi olan Suudi Arabistan'la uzlaşıyı muhafazakar çizgiyi en iyi temsil eden Reisi döneminde yaptı. Aslında İran bölgede gerilimin artmasının kendi lehine olmadığının farkında. Suriye savaşının yol açtığı nedenlerden kaynaklı İran'ın bölgesel hegemonyasının arttığı bir dönemde bunu koruyacak bir uzlaşıya açık duruyor. Bunun açık bir savaşa dönüşmemesini istiyor. Hem siyaseten hem ekonomik olarak yaşadığı durum İran'ı uzlaşıya yakın bir yerde durmaya zorluyor. ABD'de de İsrail'in Gazze'deki saldırganlığa onay vermekle bunun bölgesel bir savaşa yol açacak noktaya varmasını istemiyor." 
 
PEZEŞKİYAN KİMDİR?
 
Rojhilat'ın Mahabad kentinde 29 Eylül 1954'te kentinde doğan Pezeşkiyan, Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun oldu. 1980-1988 yıllarında yapılan İran-Irak savaşında hem muharip hem de doktor olarak görev yaptı. Savaştan sonra Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nde genel cerrahi alanında eğitimine devam eden Pezeşkiyan, Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nden 1993 yılında kalp cerrahisi uzmanlığını alarak, 1994-1999 yılları arasında Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü olarak görev yaptı.
 
Eski cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde 1997 yılında Sağlık Bakanı Yardımcısı olarak atanan Pezeşkiyan, 2001-2005 arasında Sağlık Bakanı olarak görev yaptı. 2008'de seçimde Tebriz Milletvekili seçilen Pezeşkiyan, o tarihten bu yana 5 dönem milletvekili olarak görev yaptı. Hükümetin muhaliflere karşı tutumuna sert eleştiriler getiren Pezeşkiyan, 2013'te, yaptığı cumhurbaşkanı adaylığını geri çekti. 2016'da, 4 yıl İran Meclis Başkan Yardımcılığını yapan Pezeşkiyan, bu süreçte nükleer anlaşma ve Batı'yla iyi ilişkileri savundu.
 
Cumhurbaşkanlığı adaylığı 2021'teki seçimlerde Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından reddedilen Pezeşkiyan, 2005'ten sonra İran'da cumhurbaşkanı seçilen ilk reformcu isim oldu.
 
MA / Tolga Güney

Diğer başlıklar

10/08/2024
11:39 DEM Parti: Budak ihanetçi ve korkak olarak hatırlanacaktır
11:19 Qoser Belediye Eşbaşkanı İpek özür dileyip, görevi devretti
11:05 Bakırhan: Êlih pilot kent olarak hedef alınıyor
10:25 Kürtçe konuşmaları yasaklanınca işten ayrıldılar
09:57 Garrigos: Abdullah Öcalan özgür olmalı
09:44 Şam güçlerinin Dêrazor’a saldırıları sürüyor
09:44 Tuğba Esgin'in faili tutuklandı
09:43 Muğla'da HES eylemi: 7 gözaltı
09:35 Gazeteci Mutlu: Derâzor’da Kürt-Arap çatışması yok, rejim Araplara saldırıyor
09:33 Êzîdxan Asayişi: Êzidîler için en güvenli yer Şengal'dir
09:23 İsrail okul bombaladı: En az 100 ölü
09:08 Yazar Zeren: Edebiyatımız gerçekliğimiz karşısında zayıf
09:06 30 yıllık hasta tutsağın tahliyesine ‘iyi hal’ engeli
09:05 Borcam'ın çöken havuzları Ereğli'yi zehirliyor
09:04 Yurttaşlardan saldırılara tepki: Savaş varsa yoksulluk da vardır
09:03 AK'ye 'umut hakkı' bildirimi: İnfaz yasası değişmeli
09:02 Yağış ve maliyetler çiftçinin belini büktü
09:00 10 AĞUSTOS 2024 GÜNDEMİ
09/08/2024
23:18 ‘İdama hayır, özgür yaşama evet’ eylemi
23:06 Kaboğlu İstanbul Baro başkanlığı için adaylığını açıkladı
22:52 ‘Kayyımcı anlayış gidene kadar mücadele edeceğiz’
22:37 İsrail’den Gazze Şeridi'nde yeni bir tahliye emri
22:16 Brezilya'da yolcu uçağı düştü
22:08 Hol’dan Dêrazor saldırısına tepki
21:45 Şişhane nöbetinde savaş politikalarına tepki
21:18 Köpek katliamına karşı tepkiler sokağa taştı
20:57 Açık Radyo davasında RTÜK'ün itirazına ret
20:16 Arınç'tan Kurtulmuş'a Atalay ikazı!
19:59 Mücadele Cephesi’nden kapatma tepkisi: Eşitlik istiyoruz
19:23 Aram Tigran kilamlarıyla anıldı
18:26 Akdeniz'de deprem
18:20 Rusya'dan Erdoğan-Esad görüşmesine ilişkin açıklama
17:59 Özel’den belediyelere çağrı: Katliam yasasını uygulamayın
17:53 KDP kamplarından kaçan Êzidî aileler Şengal’e ulaştı
17:26 Meclis Dijital Mecralar Komisyonu olağanüstü toplanacak
17:21 Duhok’ta çocuklara Türk bayraklı balon dağıtıldı!
16:52 Özerk Yönetim: Saldırılar Türkiye’nin talebi doğrultusunda gerçekleşiyor
16:51 AKP'li belediyenin katliam otopsisi: Zehirleyerek öldürmüşler
16:47 Gazeteci Hüseyin Deniz mezarı başında anıldı
16:42 Tahran'daki saldırılarda Nobel ödüllü tutsak Nergis Muhammedi de yaralandı
15:53 Kanîreş'te çıkan yangın büyüyor
15:44 Êzidîler KDP'den kaçıyor
15:42 'Abdullah Öcalan ile iletişim sağlanmalı'
15:35 Şirnex’te 4 cenaze hastanede bekletiliyor
15:33 31 yıllık tutsağın tahliyesine 6’ncı engel
14:57 Amêdiyê kırsalı bombalandı
14:31 Meclis'e Can Atalay başvurusu: 16 Ağustos'ta toplantı çağrısı
13:54 Hazine son 7 ayda 618,5 milyar faiz ödedi
13:52 Deniz Fırat ödülleri sahiplerini buldu
13:16 HRW ve İFÖD: Erişim engeli ifade özgürlüğünün ihlalidir
12:06 Tutsak Dari: Hastane için 4-5 ay bekliyoruz
12:05 İran’da idamları protesto eden tutuklulara saldırı
11:53 Saldırıların sürdüğü bölgede mezarlık ateşe verildi
11:45 Ailelerden İmralı için başvuru
11:27 Cûdî'deki yangın söndürüldü
11:12 Türkiye’de 6.5 milyon çocuk şiddetli yoksulluk içinde
10:58 QSD: Dêrazor'da 6’sı çocuk 11 kişi katledildi
10:43 Gümüşova’daki kazada 25 kişi yaralandı
10:15 Türkiye 'ihlal' kararını uygulamazsa hangi yaptırımlarla karşı karşıya kalır?
10:01 Ankara sokakları: Savaşa bütçe var ama halka yok
09:45 Ekolojist Çağlar: Ağaç kesimine karşı tepki yetersiz
09:36 Fıstığın maliyeti arttı, fiyatı düştü
09:34 Dep Kültür ve Doğa Festivali yarın başlıyor
09:31 Altındağ’da köpekler öldürülüp toplu gömüldü
09:17 Instagram yasağı: Ses çıkarılmazsa diğer platformlar da kapatılabilir
09:16 Eltürk'ün bedenin teşhir edilmesi cezasız bırakıldı
09:15 Tutuklanan gençlere ırkçı müzikler dinletildi
09:14 Kadifekale'nin kimliğine 'özel' saldırı
09:10 Ağır hastalıklarına rağmen tahliyeleri engelleniyor
09:09 DEM Parti Kadın Meclisi’nin başlıca hedefi örgütlülük
09:06 Ne yaralar sarıldı ne de hesap soruldu
09:05 Bir yazıya 7,5 yıl ceza!
09:04 Urmiye: Aydın ve yazarlar harekete geçmeli
Sefkan: Tutumsuz kalmak işgale destek demektir
09:03 Farisoğulları: Çözüm Abdullah Öcalan'ın paradigmasında saklı
09:00 09 AĞUSTOS 2024 GÜNDEMİ
08:58 Şam’a bağlı gruplar Dêrezor’da 11 kişiyi katletti
08:23 Ankara'da kaza: 9 ölü, 26 yaralı
07:45 Meteorolojiden 17 il için yağış uyarısı
08/08/2024
23:03 Aşiretlerden QSD’ye destek açıklaması
22:36 Hafriyat kamyonun çarptığı taksi dereye uçtu
22:30 Türkmen Cephesi: Kerkük konusunda KDP ve Araplar ile anlaştık
21:45 Kayyıma karşı nöbet sürüyor: Ortak mücadeleyi büyütelim
21:31 Süleymaniye’nin 2 kırsal köyü bombalandı
20:57 Colemêrg’te Gülistan Doku Futbol Turnuvası final maçı oynandı
20:37 Baraja giren 3’ü çocuk 4 kişi boğuldu
20:28 TMMOB: MESEM’deki uygulama eğitim değildir
20:21 Dara Hênê’de çıkan yangın söndürüldü
20:11 Amed’te ‘Madde bağımlılığıyla mücadele’ semineri
19:52 Êfrin raporu: Kaçırma, işkence, gasp
19:32 İsrail sivillerin sığındığı okulu bombaladı
19:04 ‘Özgürlük Sosyolojisi’ konferansında mücadeleyi büyütme kararı
18:40 1 astsubay yaşamını yitirdi
18:07 AKP’nin anketlerdeki düşüşü sürüyor
17:51 Amedspor taraftarlarından bilet fiyatına tepki
17:35 Rusya’nın Kursk bölgesinde OHAL
17:21 MSD Eşbaşkanı tüm aşiretleri saldırılara karşı durmaya çağırdı
16:17 Adli tutuklunun intihar ettiği iddiası
15:52 968 yeni mahkeme faaliyete geçecek
15:51 Ruhsatsız maden ocağında göçük: Bir işçi yaşamını yitirdi
15:09 Cûdî'de yangın
15:07 Deniz Fırat mezarı başında anıldı
15:06 Eğitim Sen Wan Şubesi'nden 'çifte standart' protestosu
14:56 Ege'deki yangınlar kontrol altına alındı
14:54 Kocaeli 2 No’lu Cezaevi raporu: Tedaviler yarıda bırakılıyor
14:39 TİP, Atalay için Meclis’i toplanmaya çağırdı
14:26 KNK Eşbaşkanı Karamus: İşgal edilen bölgelere cihatçı güçler yerleştiriliyor
13:56 Tutsak Erdemci darp edildi
13:23 Hastanede verilen üzümde salyangoz çıktı
13:08 Domates yetiştiricileri 'Hükümet istifa' sloganıyla eylemde
13:08 30 yıllık tutsağın tahliyesine 3'üncü engel
12:56 Mor Çatı'dan BM'ye 'göçmen kadınlar' raporu
12:01 Merkez Bankası'nın enflasyon tahmini değişmedi
11:57 Katalan lidere karşı 'yakalama' operasyonu
11:51 Avukatlardan İmralı için başvuru
11:32 Kaymakamlık düğünleri 'izne' tabi tuttu
11:25 Muğla ve Aydın'daki orman yangınları devam ediyor
11:14 Bahçeci'den KDP'ye: Kendi çıkarlarınızı Kürtlerin çıkarlarına tercih ettiniz
11:13 Bir 'nokta' yalanı daha
11:00 Japonya'da deprem sonrası tsunami uyarısı
10:51 Şam'a bağlı güçlerden Dêrazor’a yeni saldırı
10:49 Kocaeli’nde zincirleme kaza: 15 yaralı
09:55 Minbic’in köylerine saldırı
09:22 Sanayi Sitesi’ndeki yangında bir iş yeri küle döndü
09:21 Katledilen gazeteci babasını anlattı: Faillerden birisi okuduğum lisede öğretmendi
09:09 Enver Paşa'nın fikirleri iktidarda: 'Gizli soykırım' rejimi
09:08 Koselî’de kum ocakları can alıyor: Kapatılsın!
09:07 Hasta tutsak Çağlar tedavi edilmiyor
09:06 İmralı'da yasa işlemiyor: Ne AİHM kararı ne de 'umut hakkı' uygulanıyor
09:05 Hasandin Yaylası'nda miting düzenlenecek
09:04 Remzi Kartal: AKP dengesini kaybetti, Türkiye değişim sürecinde
09:02 Kadın özgürlükçü paradigmadan aldığı güçle yeni bir yaşam inşa etti
09:00 08 AĞUSTOS 2024 GÜNDEMİ
08:45 Depremin vurduğu Bazarcix’ta dayanışma gecesi
08:05 Meteoroloji'den gök gürültülü sağanak uyarısı
07/08/2024
23:55 Akdeniz'de peş peşe deprem
23:26 Şam güçleri Dêrazor'da 2 su istasyonunu yaktı
23:18 Kuzey ve Doğu Suriye’nin köylerine saldırı
21:59 Kayyım nöbeti 55’inci gününde: Kürtler asla baş eğmez
21:20 Kadın Zamanı Derneği’nden mum atölyesi
21:14 Ezaz’da patlama: Ölü ve yaralılar var
20:54 Peyas’ta kadın emeği buluşması
20:48 'Ekmek ve adalet' kampanyası için bildiri dağıtımı
20:40 Ege kentlerinde yangın
19:42 Roblox'a da erişim engeli getirildi
18:22 Osmaniye'de halay çeken 4 kişi tutuklandı
17:44 İran’da bir günde 22 kişi idam edildi
17:22 Tahliye olan Turgut’a Gever’de kitlesel karşılama
17:00 Asrın Hukuk Bürosu: İmralı’da avukat görüşleri sağlanmalı
16:51 Türkiye'nin bombardımanı yangına neden oldu
16:16 1 milyondan fazla alan adına erişim engeli uygulanıyor