Yazar Karadaş: İran'da köklü değişiklik beklenmemeli

img
İZMİR - Gazeteci-yazar Yusuf Karadaş, İran'ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın reform vaatlerinin rejimin sınırları içinde köklü bir değişikliğe yol açmasının kolay olmadığını söyledi. 
 
Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin beraberindeki heyetle birlikte 19 Mayıs'ta helikopter kazasında yaşamını yitirmesi sonrası İran'da seçimler yapıldı. Mesud Pezeşkiyan, yeni cumhurbaşkanı seçildi. "Reformcu" aday olarak nitelendirilen Pezeşkiyan, ikinci turda oyların yüzde 53,7'sini alarak 9'uncu cumhurbaşkanı oldu. Ancak seçime "boykot" tartışmalarının gölgesinde girildi. Milyonlarca İranlı seçmen, sandıkları boykot ederek, seçimlere katılmadı. Seçimlerde katılım oranı yüzde 49,8 olarak açıklandı. 
 
Kampanyasında batı ile yakınlaşma, nükleer anlaşma ve başörtüsü ile ilgili vaatlerde bulunan Pezeşkiyan, etnik ve mezhebi ayrımcılık sorununa da vurgu yaptı. Ekonomi ile adalet sorunlarını çözeceği mesajı veren Pezeşkiyan, internet yasağını da büyük oranda kaldıracağını vaat etti. Önemli reformlar yapmayı vadeden Pezeşkiyan, Batı ile iyi ilişkiler kurma konusunda yeşil ışık yaktı. Pezeşkiyan, Eylül 2022'de 22 yaşındaki Jîna Emînî’nin katledilmesine ilişkin ise "Biz çocuklarımızın iffetli olmasını istiyoruz, ancak bu davranışlar onları dinden uzaklaştırıyorsa bu yöntemi sürdürmemeliyiz" ifadelerini kullanmıştı. 
 
'HAMANEY'İN SINIRLARINI GEÇEMEZ'
 
Gazeteci ve yazar Yusuf Karadaş, reform vaadi konusunda içte ve dışta sıkışan İran'ın Pezeşkiyan'ın bazı adımlar atmasında önünü açabileceğini, ancak rejimin sınırları içinde köklü bir değişikliğe yol açmasının kolay olmadığı görüşünde. Pezeşkiyan'ın seçimi kazanmasında ikinci turda giden muhaliflerin etkisi olduğunu belirten Karadaş, Pezeşkiyan'ın Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından 2021'de onaylanmayan adaylığının bu seçimde onaylanmasının rejimin sıkışıklığını gösterdiğini ifade etti. İran'ın hem bölgedeki gelişmeler hem de iç muhalefetten dolayı sıkışmış bir durumda olduğunun altını çizen Karadaş, "Jina Amini'nin katledilmesinden sonra olan olaylar, toplumsal muhalefetin güçlü olduğu bir dönemde Pezeşkiyan'ın kazanması, bu durumdan rahatsızlığın bir sonucudur. Rejimin sıkışmışlığı ve Pezeşkiyan'ın reform vaatleri sınırlı da olsa İran içinde bazı adımların atılmasının önünü açabilir. Ama köklü bir değişikliği beklememek gerekiyor. Pezeşkiyan'ın başörtüsü yasağı, internet kısıtlamaları ve azınlıklara özgürlüklerle ilgili vaatleri vardı. Onların ne kadarın gerçekleşebileceğini biraz karmaşık. Rejimin merkezinde devrim rehberi olarak tanımlanan Hamaney var ve temel politikaları o belirliyor. Dolayısıyla cumhurbaşkanı kim olursa olsun atacağı adımların sınırının Hamaney'in çizdiği sınırları geçemeyeceğini bilmek gerekiyor" ifadelerini kullandı. 
 
'REJİM BUNU FIRSATA ÇEVİREBİLİR'
 
Rejimin nefes almak için Pezeşkiyan'ın kazanmış olmasının fırsata dönüştürmeye çalışacağı tespitini yapan Karadaş, İran'ın "sınırlı bir yumuşama dönemine girebileceğini dile getirdi. Katılımın düşük olmasının "ciddi bir toplumsal huzursuzluğun birikmesi" olarak değerlendiren Karadaş, "Ama rejime karşı olan öfke ve tepkiyi örgütleyecek ve sürekli kılacak bir yapının olmamasının sıkıntısı yaşanıyor. İran rejimi yaşanan patlamaları daha güçlü bir muhalefete dönüştürecek bir yapıya izin vermiyor. Bir de özellikle ülke içindeki protestolara ABD ve diğer ülkelerin destekler yönde açıklama yapması, rejim tarafından 'dış güçler' söylemleri ile şiddeti meşrulaştırmasının önünü açıyor. Önümüzdeki süreçte ne olacağı biraz da bunlara bağlı olarak belirlenecek. Bölgedeki dengeler, egemenlik mücadelesini ölçtüğümüzde çok kolay bir rejim değişikliği de beklememek gerekiyor. Bu muhalefetin bugünkü haliyle rejimi yıkarak demokratik bir dönüşüme evirmesi kolay değil. Abartılı analizlere itibar etmemek ve rejimin temel işleyişini sınırlarını bilerek değerlendirme yapmak gerekiyor" diye konuştu. 
 
'REJİM GÜVENOYU OLAMADI'
 
Katılımın düşük olmasının yarattığı meşruiyet krizine de değinen Karadaş, "Molla rejimi seçime katılımın yüksek olmasının kendisi bakımından bir referandum olacağını düşündü. Katılımın yüksek olmasının rejime güven duyan insanların sayısının fazla olduğunu göstereceği yönünde ciddi bir propaganda yaptı. Fakat ortaya böyle bir tablo çıktı. Bu da rejime olan güvenin ne kadar azaldığını gösteriyor. Bu rakamlar bile bazı yönleriyle tartışmalı ve katılımın daha düşük olduğu yönünde değerlendirmeler yapılıyor. İran bakımından zor bir durum olduğu ortada, Molla rejiminin kendisini tartıştırmaktan kurtarması kolay görünmüyor" şeklinde konuştu.  
 
'REJİM UZLAŞIYA AÇIK'
 
Önümüzdeki süreçte İran'ın bölgesel tutumunda da bir değişiklik yaşamasının zor göründüğünü kaydeden Karadaş, sözlerini şöyle sürdürdü: "İran en önemli bölgesel rakibi olan Suudi Arabistan'la uzlaşıyı muhafazakar çizgiyi en iyi temsil eden Reisi döneminde yaptı. Aslında İran bölgede gerilimin artmasının kendi lehine olmadığının farkında. Suriye savaşının yol açtığı nedenlerden kaynaklı İran'ın bölgesel hegemonyasının arttığı bir dönemde bunu koruyacak bir uzlaşıya açık duruyor. Bunun açık bir savaşa dönüşmemesini istiyor. Hem siyaseten hem ekonomik olarak yaşadığı durum İran'ı uzlaşıya yakın bir yerde durmaya zorluyor. ABD'de de İsrail'in Gazze'deki saldırganlığa onay vermekle bunun bölgesel bir savaşa yol açacak noktaya varmasını istemiyor." 
 
PEZEŞKİYAN KİMDİR?
 
Rojhilat'ın Mahabad kentinde 29 Eylül 1954'te kentinde doğan Pezeşkiyan, Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun oldu. 1980-1988 yıllarında yapılan İran-Irak savaşında hem muharip hem de doktor olarak görev yaptı. Savaştan sonra Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nde genel cerrahi alanında eğitimine devam eden Pezeşkiyan, Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nden 1993 yılında kalp cerrahisi uzmanlığını alarak, 1994-1999 yılları arasında Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü olarak görev yaptı.
 
Eski cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde 1997 yılında Sağlık Bakanı Yardımcısı olarak atanan Pezeşkiyan, 2001-2005 arasında Sağlık Bakanı olarak görev yaptı. 2008'de seçimde Tebriz Milletvekili seçilen Pezeşkiyan, o tarihten bu yana 5 dönem milletvekili olarak görev yaptı. Hükümetin muhaliflere karşı tutumuna sert eleştiriler getiren Pezeşkiyan, 2013'te, yaptığı cumhurbaşkanı adaylığını geri çekti. 2016'da, 4 yıl İran Meclis Başkan Yardımcılığını yapan Pezeşkiyan, bu süreçte nükleer anlaşma ve Batı'yla iyi ilişkileri savundu.
 
Cumhurbaşkanlığı adaylığı 2021'teki seçimlerde Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından reddedilen Pezeşkiyan, 2005'ten sonra İran'da cumhurbaşkanı seçilen ilk reformcu isim oldu.
 
MA / Tolga Güney

Diğer başlıklar

23/07/2024
20:43 İntihar eden işçiyi LC Waikiki önünde andılar
20:38 'Öldürme' yasası protesto edildi: AKP elini hayvanlardan çek
19:47 TJA’dan Silopiya’da okuma etkinliği
19:45 ‘Ulusal birlik ruhuyla kenetlenmeye çağırıyoruz’
19:32 Amed’de kadınlar özel savaş politikalarını konuştu
19:27 Vetfa Ecevit davasında ‘özel savaş politikaları’ vurgusu
18:34 Kayyıma karşı ‘Demokrasi İçin Kadınlar’ oluşumu
17:57 İzmir’de ırkçı saldırı
17:29 Trabzonspor ‘Zimanê Kurdî’ paylaşımını kaldırdı
16:56 Cizîr’de kaza: 1 ölü
16:41 ‘Yerel hizmetler ve ortak akıl’ buluşması: Amed model bir kent olabilir
16:35 Orman kıyımına karşı Kamu Denetçiliği Kurumu'na başvuru
16:10 Hasta tutsak Tiryaki: 3 aydır revire çıkarılmıyorum
15:50 Belediyeden 'çöp' provokatörleri hakkında suç duyurusu
15:47 Mersin’de 13 yaşındaki çocuktan haber alınamıyor
15:39 Özel: MHP’lilerin tek fikri AKP’lileri savunmak
15:35 Filistinli gruplar 'ulusal birlik' hükümetinde anlaştı
15:33 Tahliyesi 5 kere engellenen tutsak özgürlüğüne kavuştu
15:28 İzBB'de eylemler devam ediyor
14:56 Sulama kanalında kadın cenazesi bulundu
14:47 Merkez Bankası faizi yüzde 50’de sabit bıraktı
14:15 Elektrik akımına kapılan anne ve kızı yaşamını yitirdi
14:03 Askerlerle trafo sökmeye gelen DEDAŞ'a tepki
13:28 DEM Parti’den İlçe Eşbaşkanı Özperçin’in tutuklanmasına tepki
13:18 İpek Bakırhan yarın Qers’te son yolculuğuna uğurlanacak
12:53 HDP’li siyasetçilerin ilk duruşma tarihi belli oldu
12:45 Mazlum Ebdî'den Türkiye ve Suriye'ye mesaj
12:39 Metal işçisi kadınlardan eşitlik için 15 talep
12:23 Bahçeli'den tehdit
11:55 Bakırhan'ın annesi hayatını kaybetti
11:54 Oy pusulalarını yakan AKP'liler hakkında dava
11:21 Abdullah Öcalan’ın avukatlarından yeni görüşme başvurusu
11:14 Bursa'da yan yana iki fabrikada yangın
10:55 DEM Parti'nin sonuç bildirgesi: Temel görev ortak mücadele hattı
09:44 Kürt ve feminist kadınlar saldırılara karşı mücadele hattı inşa ediyor
09:42 Fransız senatör Abdullah Öcalan ile görüşmek için bakanlığa başvurdu
09:22 Saldırılar ekosistemi bozuyor
09:20 Hastane yemeğinden zehirlenen çalışan: Tedavi edilmedik, rapor verilmedi
09:19 Dr. Berwarî: Hedef işgal, kazanımlar tehlikede
09:17 Lozan'ın 101’nci yılı: Kürtler birlik olmalı
09:13 Kurdistan'a kaybettiren çizgi: KDP
09:07 Klimaların çalışmadığı hastane için enfeksiyon uyarısı
09:04 İşte kayyımların AKP'li 'özel' memurları
09:01 Tahliye edildiği cezaevindeki ihlalleri anlattı
09:00 23 TEMMUZ 2024 GÜNDEMİ
08:29 35 parti ve örgütten saldırılara ortak tepki
22/07/2024
23:08 Sahilde halay çeken gençler gözaltına alındı
22:35 Cizîr'de 2'nci Geleneksel Futbol Turnuvası başladı
20:53 Türkiye’nin saldırıları protesto edildi
20:33 Kayyım nöbeti: İktidar meşruluğunu yitirmiştir
20:06 AKP’den hayvanları ‘öldürme’ yasasında ‘ötenazi’ oyunu
19:27 Cezaevinde şüpheli şekilde hayatını kaybeden Yüksel defnedildi
18:23 Çanakkale’de deprem
16:43 Hayvanları öldürme tasarısında AKP-CHP görüşecek
16:40 Kadınlar için soyadı düzenlemesi paketten çıkarıldı
16:32 Tutsak yakınlarının 'Özgürlüğe ses ver' direnişi sürüyor
16:31 Cinsel saldırı suçundan yargılanan akademisyene hapis ve para cezası
16:19 DEDAŞ çiftçilerin trafolarını söktü
15:43 Şirnex'te yaralı bulunan kişi yaşamını yitirdi
15:35 'Öldürme' yasası görüşmeleri protestolarla başladı
14:58 Cezaevinde şüpheli ölüm: Çakmak gözden kaçmış!
14:32 Abdullah Öcalan'a 3 aylık aile görüş yasağı
14:21 CHP'den hayvanları 'öldürme' yasasına karşı 'direnme' çağrısı
13:34 Koçyiğit: Ülkede tarihin en büyük yoksulluğu yaşanıyor
13:34 Suya giren çocuk hayatını kaybetti
13:30 Kemal Türkler mezarı başında anıldı
12:56 Gazeteciler 'haber' verdi: Geçinemiyoruz
12:43 Emeklilere zam farkı ödemesi tarihi belli oldu
11:48 Merkez Bankası'nın dolar tahmini
11:31 Tiryaki: Iğdır Emniyet Müdürü AKP temsilcisi gibi davranıyor
11:03 Kendini yaktığı iddia edilen tutuklu yaşamını yitirdi
11:00 CPT’den İmralı yanıtları
10:57 Savaş uçakları Metîna’yı bombaladı
10:04 Saldırılar ve KDP işbirliğine tepki: Birlikle karşı durulabilir
09:38 Agirî Dağı’nda kaybolan dağcıların cansız bedenine ulaşıldı
09:13 Ev işçilerinin talebi İLO sözleşmesinin imzalanması
09:05 Kızıl Kurdistan'a dair yeni bir telgraf: Kemalist yönetim endişeli!
09:03 Hilal Kar'ın faili 1 aydır yakalanmadı
09:02 Bakanlık talimatıyla tekli hücrede tutulan tutsağa baskı arttı
09:00 Peköz: Ankara’nın stratejisinde Hewlêr dahil Kürtlere yer yok
09:00 22 TEMMUZ 2024 GÜNDEMİ
08:56 Wan’da ev baskını
21/07/2024
23:36 Kuzey ve Doğu Suriye’de 480 tutuklu tahliye edildi
23:29 Minbic’ın 5 köyüne saldırı
22:31 Habur Çayı'na düşen 4 yaşındaki çocuk hayatını kaybetti
22:04 Hayvan hakları savunucularından muhalefete çağrı
21:05 ABD Başkanı Joe Biden adaylıktan çekildi
20:17 KDP'ye tepki: Ortadoğudaki sorunun çözümü de adresi de belli
20:09 Gabar’da hayatını kaybeden mühendisin kimliği açıklandı
20:05 Aydın'daki yangın kontrol altına alındı
19:31 Fotoğrafçı Murat Yazar’dan haber alındı: Serbest bırakıldı
19:20 Aydos Ormanı’ndaki yangın kontrol altına alındı
17:51 Bağcılar’da tecrit gündemli halk toplantısı
17:29 DEM Parti heyeti, Gabar Dağı’nda incelemede bulundu
16:51 Göle düşen otomobildeki 4 kişi yaşamını yitirdi
16:51 Gabar'da enkaz altında kalan mühendis yaşamını yitirdi
16:47 Bağcılar'da 'işgal ve ihanet' protestosu
16:20 Baro: Şirketler Şirnex doğasını rant kapısı haline getirdi
15:59 TOKİ inşaatında iş cinayeti
15:36 Bakırköy Cezaevi önünde 'Özgürlüğe ses ver' eylemi
15:12 İstanbul'daki Aydos Ormanı'nda yangın
14:07 İzmir'de bir kadın katledildi
13:45 Emniyet müdürü bankamatik çalışanlarının provokatif eyleminde
13:38 DEM Parti Sözcüsü Doğan: PYD ile de görüşün
13:19 Şırnak Valiliği: 2 işçi kurtarıldı, 1'i enkaz altında
12:55 DAİŞ yöneticisi Hebiba yakalandı
12:30 Tahribatın sürdüğü Gabar’da sondaj kulesi devrildi
12:14 Bayındır: Abdullah Öcalan’a özgürlük, Kurdistan'a statü
11:17 DEM Parti Amed İl Eşbaşkanları belli oldu
10:36 Bakırhan'dan KDP'ye: İşgale ortak olmayın
09:49 Jin derginin yeni sayısının konusu ırkçılık
09:40 Peyas'ta 'özel savaş' atölyesi
09:25 Amed'de mahkeme kararına rağmen sağlıkçılar kamerayla izleniyor
09:23 9 yıl geçti: Olay aydınlatılmadı, dosya Yargıtay’da bekletiliyor
09:21 Gazeteci Işık: KDP’nin işbirliği iktidarını sürdürme çabasıdır
09:16 DEDAŞ'ın kesintileri hasta çocuğu nefessiz bıraktı
09:12 Sosyalist partilerden saldırılara karşı 'ortak mücadele' çağrısı
09:10 Sırtında platin ve tek böbrekle yaşayan tutsağın durumu ağır
09:07 Yozgat Cezaevi ihlal raporunda yok yok!
09:04 Kiras-fîstan fiyatları dörde katlandı
09:00 21 TEMMUZ 2024 GÜNDEMİ
08:32 Adana'da deprem
00:25 Gençlik örgütleri Pîrsus için yasaklanan Taksim Meydanı’na çıktı
20/07/2024
23:55 33 düş yolcusu Avrupa'da anıldı
23:27 Gözaltına alınan gençler serbest bırakıldı
23:21 Özgür Özel’den Pîrsûs Katliamı paylaşımı
22:59 32 yılın aradan tahliye edilen Güneş’e kitlesel karşılama
22:09 Fotoğrafçı Murat Yazar’dan haber alınamıyor
21:40 İrade gaspına karşı nöbetler sürüyor: Kayyım zihniyetinden vazgeç
21:24 Gever’de Gülistan Doku Futbol Turnuvasının final maçı oynandı
20:32 'Öldürme' yasası protesto edildi
19:01 KDP’ye çağrı: İhanete son ver
18:52 Akbelen Ormanı için büyük buluşma
18:03 Pîrsûs'ta katledilenler İstanbul'da anıldı: Düşleri yarım kalmayacak
18:01 Wan’da iki ilçede sel
16:43 Sebahat Tuncel: Mücadele varsa zafer de vardır
15:51 Hastanedeki yemekten zehirlenen çalışan 3 gündür tedavi altında
15:36 Ağır hasta tutsağa hücre cezası verildi
15:08 Kuday ve Menteş’in tahliyesi istendi
14:57 Efrîn’de 9 kişi kaçırıldı
14:39 Mülteci teknesinde yangın: 40 ölü
14:09 Düş yolcuları anıldı: Mezarlarına karanfil ve oyuncak bırakıldı
14:04 Yolcu treni otomobile çarptı: 3 ölü
14:03 Kafe saldırısında bir kişi daha gözaltına alındı
13:29 Emniyet yetkilisi ‘gözaltında’ dedi, 32 yıldır haber yok
13:16 DEM Parti Merkez İlçe Eşbaşkanı tutuklandı
12:30 Kayıp yakınları 4 kentte adalet talep etti
12:25 Kadın Stratejik Planlama Çalıştayı: Yerel demokrasi kadınla başlar
12:00 Cezaevinde adli tutuklunun kendini yaktığı iddiası
11:58 Yaşamını yitiren 30 yıllık tutsak Yaşa Amed’de defnedildi